Temel Bilimler Toplantısı Raporu

Temel Bilimler Toplantısı Raporu'na ilişkin YÖK Başkanı Erol Özvar, ''Bugün burada, Türkiye’deki temel bilimler eğitiminin durumunu değerlendirmek için bir araya gelmiş bulunuyoruz. Yükseköğretim Kurulu Başkanı olarak Türkiye’deki yükseköğretimi ilgilendiren her konunun nesnel bir zeminde ve veriye dayalı olarak tartışılmasını arzu ediyorum. Aynı şekilde, bilim insanlarımızın görüşlerini ve tecrübelerini dikkate almayı önemsiyorum.

Bu çerçevede, yükseköğretimdeki konulara ilişkin paydaşların görüşlerini, eleştirilerini ve tekliflerini her fırsatta dinliyorum. Şubat ayında “Doktora Öğretiminin İyileştirilmesi Çalıştayı”nı gerçekleştirdik, bu çalıştayın raporu sanıyorum arkadaşlar tarafından bugün sizlere dağıtıldı. Bazı ulusal ve uluslararası toplantı hazırlıklarımız da devam ediyor.

Bugünkü konumuz olan temel bilimlerin Türkiye’deki durumu, bir iktisatçı ve eski bir rektör olarak öteden beri üzerinde düşündüğüm ve iyileştirilmesini dert edindiğim bir konu. Malumunuz üniversitelerin fizik, kimya, biyoloji ve matematik gibi temel bilimler alanındaki bölümlerine ilginin istediğimiz oranda olmadığını gözlemlemekteyiz. Öte yandan, yine biliyoruz ki, Türkiye’nin Ar-Ge ve yenilikçilik performansının sürekliliği ve gelişimi için temel bilim alanlarına nitelikli gençlerin ilgisinin canlı ve devamlı tutulmasını sağlamak zorundayız.

Bu kapsamda bugün temel bilimler konusunda siz değerli yöneticilerimizin ve seçkin bilim insanlarımızın görüşlerini dinlemek üzere bir araya gelmiş bulunuyoruz. Sizlere söz vermeden önce, konuya bir girizgâh sadedinde ben de birkaç görüşümü sizlerle paylaşmak istiyorum.

Temel bilimlerin araştırma faaliyetlerine ve katma değeri yüksek, inovatif ve yüksek teknolojik ürünlerin geliştirilmesine katkısı hepinizin malumudur. Temel bilimlerin, tıp, dişçilik, eczacılık gibi sağlık alanları, mühendislik alanları ve ekonomi üzerindeki etkisi yadsınamaz. Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere İngiltere, Almanya, Rusya, Güney Kore ve Çin gibi ülkelerin teknoloji ve sanayi başarılarının temelinde de temel bilimlere yaptıkları yatırımların etkili olduğunu biliyoruz. Temel bilimler alanlarında gelişme göstermeyen bir ülkenin uluslararası yarışta ön saflarda yer alması neredeyse olanak dışıdır.

Ülkemizde temel bilimlere olan ilginin azalması hususuna çözüm bulma amacıyla bugüne kadar çeşitli tedbirler alınmıştır. Sözgelimi, temel bilimlere ilgiyi canlı tutabilmek amacıyla TÜBİTAK ve YÖK bursları verilmiştir. Kimi üniversitelerimizde çift ana dal programları uygulamaya konmuştur. Yine mezunların istihdamını artırmak için pedagojik formasyon programlarından faydalanmaları konusunda adımlar atılmıştır. Gelinen nokta itibarıyla şu can alıcı sorular bizleri beklemektedir:

Lisede fen bilimlerinde çok başarılı, YKS sıralama puanı yüksek olan öğrencilerin, üniversite tercihini temel bilimlerden yana değil, tıptan veya mühendislikten yana kullandığını gözlemliyoruz. Fizik, kimya, biyoloji ve matematik gibi bölümlere olan talebin sayı ve nitelik olarak düşmesini ciddi bir sorun olarak görmeli miyiz? Öyleyse şayet, temel bilim programlarını da tercih edilebilir hale nasıl getirebiliriz?

• Bugüne kadar TÜBİTAK ve YÖK gibi kurumlar tarafından alınan tedbirler ne derece etkili olmuştur? Doğru yapılan uygulamalar nelerdir? Başka neler yapılmalıdır?

• Özetle, yetenekli gençlerin temel bilimlere olan ilgi ve yönelimini nasıl artırmalıyız? 

Bu sorular artırılabilir. Temel bilim bölümlerinin kapasitesinin etkin kullanımı, araştırma faaliyetlerinin daha nitelikli hale getirilmesi, eğitim kalitesinin iyileştirilmesi, yetenekli genç bireyleri teşvik ve cezbedecek bölümler haline getirilmesi konularında sizlerden görüş almak, sizleri bu konuda dinlemek istiyoruz. Bugünkü toplantıyı daha ziyade bir hasbıhal olarak değerlendirmenizi bekliyorum.

Bugünkü toplantının, üniversitelerimizin temel bilim (Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji) bölümlerinin mevcut durumunu değerlendirmek, son zamanlarda ortaya çıkan öğrenci sayılarının azalması ve mezunlarının istihdam olanakları gibi sorunlara çözüm aramak ve temel bilim bölümlerinde daha kaliteli bir eğitim ve öğretim vizyonu koyma konusunda yeni dönemdeki yol haritamızın oluşturulmasına kayda değer katkı sağlayacağına inanıyorum. YÖK temsilcileri, rektörler ve çeşitli üniversitelerimizden alanında uzman bilim insanlarının katılımıyla gerçekleştireceğimiz bu toplantıyı, konuyu en üst düzeyde gündemimize almanın bir başlangıcı olarak görüyorum.

Bu toplantıda siz değerli bilim insanlarının sözünü ettiğimiz meselelerde tecrübelerini, eleştirilerini ve tekliflerini dinleyeceğiz. Usul olarak biz daha ziyade dinleyici konumunda kalacağız. Arkadaşlarımız notlarını alacaklar. Hiç şüphe yok ki bu meselelerde ortaya koyacaklarınız hepimiz için yol gösterici olacaktır.

Sıralama açısından belli bir konuşma düzenimiz yok. Tüm hocalarımıza rahatlıkla söz verebilmiş olmayı planlıyoruz. Ayrıca yazılı olarak da görüş beyan etmek isteyen arkadaşlarımız bugün veya daha sonra görüşlerini bizimle paylaşabilirler. Şimdiden katkı ve destekleriniz için teşekkür eder, buradan çıkacak sonuçların yükseköğretim sistemimize fayda sağlamasını arzu ederim.'' dedi.

Temel Bilimler Toplantısı Raporu’nun PDF formatına ulaşmak için : https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2022/temel-bilimler-toplantisi-raporu.pdf

Temel Bilimler Toplantısı Raporu’nun E-Kitap formatına ulaşmak için​ : https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2022/04-temel-bilimler-toplantisi-raporu/index.html