İlköğretim ve Eğitim Kanununun Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi (1 Temmuz 2021)

Teklif ile; ilköğretim okullarında derslik başına 20 öğrencinin aşılmaması, bunun sağlanamadığı yerlerde yeni ilköğretim okulları kurulması ve yeni açılacak okullara ilişkin acele kamulaştırma hükümleri uygulanması amaçlanmaktadır.

Kamulaştırma, devlet ve kamu tüzel kişileri, kamu yararına bir kamu hizmeti gerçekleştirmek amacıyla ihtiyaç duydukları gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetindeki taşınmazların bedelini kural olarak peşin ödeyerek taşınmaz mal sahibinin rızası olmazsa dahi mülkiyetini cebren elde ettiği kamu hukukuna tabi idari bir işlemdir.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 27'nci maddesinde idareye, kamulaştırma işlemlerinde öngörülen yöntemlerin bir kısmının uygulanmayarak, olağan kamulaştırma yöntemine göre daha özel koşulların varlığının arandığı, taşınmaza acele el konulabilmesine imkan tanıyan ''acele kamulaştırma'' usulü düzenlenmiştir.

Bu istisnai yönteme başvurulabilmesi yönünden kanun koyucu üç sebep öngörmüştür:

a) 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu'nun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacının gerekli kılması,

b) Aceleciliğine Cumhurbaşkanı'nca karar alınacak bir halin bulunması,

c) Özel kanunlarla öngörülen olağanüstü bir durumun varlığı

Günümüzde nüfusun artması ile birlikte önemi giderek artan kamu hizmetlerinin görülmesi için kamu binaları, okul, park veya spor alanı gibi kamuya ayrılan alanların tahsis edilmesine olan ihtiyaç ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla toplumun yararı için mülkiyet hakkına kamulaştırma yoluyla müdahale etmek kimi durumlarda zorunluluk arz etmektedir.

T.C. Anayasası'nın 42'nci maddesine göre; kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz, Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 8'inci maddesine göre ise herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanması zorunludur. Artan şehirleşme, nüfusun hızla artması semtlerdeki konutlaşma, eğitime olan ihtiyacı artırmakta, bunun yanında okul yapılabilecek alanlar azalmaktadır. Kamulaştırma davaları nedeniyle ortaya çıkan zaman kaybı, özellikle yatırım ve planlama projelerini aksatmaktadır. Olağan kamulaştırmada davalar 1.5-2 yıl gibi bir sürede devam etmekte, ayrıca okulların yapılması için de daha fazla zamana ihtiyaç duyulmaktadır. Oluşan vakit kaybında eğitim görecek olan bireylerin Anayasa'dan ve yasalardan kaynaklanan hakları da zedelemektedir.

Eğitim hizmetlerinin hızla verilmesine doğan ihtiyaç ortadadır. Acele kamulaştırma usulünde idareye, taşınmaza normal usulden daha kolay bir şekilde el konulmasına yol açan önemli araçlar sağlanmıştır. Ancak mer'i mevzuat hükümlerinin teorik olarak mevcut olması yeterli olmayıp uygulamada kamu yararının da etkin bir biçimde sağlanması gerekmektedir.

Kanun teklifine https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-3730.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.