Genel Müdür V. Bakan a. Kemal KARAHAN imzalı resmi yazıda "İliniz Millî Eğitim Müdürlüğü emrinde 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi olarak toplu iş sözleşmesi kapsamında çalışan sürekli veya geçici işçilerden özellikle aşçı ve kaloriferci işçilerin, pansiyonlu okullar haftanın 7 günü açık olduğundan ihtiyaca binaen Pazar günleri çalıştırılıp çalıştırılamayacaklarına dair
07/12/2021 tarihli ve E-66097008-841.01.01-38455169 sayılı yazınız incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 2021 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu'nun Malî Kontrole İlişkin Hükümler başlıklı 8’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında "5018 sayılı Kanuna ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri, sürekli işçileri ve geçici işçileri, bütçelerinin (01.03) ile (02.03) ekonomik kodlarını içeren tertiplerde yer alan ödenekleri aşmayacak sayı ve/veya süreyle istihdam edebilirler. Bu işçilerle ilgili toplu iş sözleşmelerinden doğacak yükümlülükler, ihbar ve kıdem tazminatı ödemeleri, asgari ücret ve sigorta prim artışı nedeniyle meydana gelecek ödenek ihtiyaçlarını ödenek aktarmak suretiyle karşılamaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Bu fıkrada belirtilen ekonomik kodlara bu durumlar dışında (söz konusu ekonomik kodlar arasındaki aktarmalar ile bu kodlar için birimler arası aktarmalar hariç) hiçbir şekilde ödenek aktarması yapılamayacağı gibi bütçenin başka tertiplerinden işçi ücreti ve fazla süreli çalışma ve/veya fazla çalışma ücreti de ödenemez. Bu fıkradaki ödenek aktarmasına ilişkin kısıtlamalar, kendi bütçe tertiplerinden aktarma yapılması koşuluyla TÜBİTAK için uygulanmaz.
(4) 5018 sayılı Kanuna ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin harcama yetkilileri, sürekli işçiler ile geçici işçilerin fazla çalışmaları karşılığı öngörülen ödeneğe göre iş programlarını yapmak, bu ödeneği aşacak şekilde fazla süreli çalışma ve/veya fazla çalışma yaptırmamak ve ertesi yıla fazla süreli çalışma ve/veya fazla çalışmadan dolayı borç bıraktırmamakla yükümlüdürler. Deprem, yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ ve benzeri afetler nedeniyle yürürlüğe konulacak Cumhurbaşkanı kararları uyarınca yaptırılacak fazla çalışmalar ile fazla çalışma ücret ödemelerine ilişkin ilama bağlı borçlar için yapılacak aktarmalar hariç fazla süreli çalışma ve/veya fazla çalışma ücret ödemeleri için hiçbir şekilde ödenek aktarması yapılamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca 30/06/2021 tarihli 2021/14 sayılı Cumhurbaşkanlığı'nın Tasarruf Tedbirleri konulu Genelgesinin ''Personel Giderleri'' başlığında "Kamu personeli zorunlu haller dışında fazla mesai ücreti alacak şekilde istihdam edilmeyecektir. Kamu kurum ve kuruluşları, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma giderlerini asgari seviyede tutmak amacıyla 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununda yer alan serbest zaman ve denkleştirme süresi hükümlerini öncelikle uygulayacaktır." denilmektedir.
Diğer taraftan, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı (10 No.lu İş Kolu'nda faaliyet gösteren) Merkez ve Taşra Teşkilatları İşyerleri İşletme Toplu İş Sözleşmesi'nin 17. maddesinde "İşyerinde haftalık çalışma süresi toplam 45 saattir. Bu süre beş gün üzerinden düzenlenir. Pazar günü hafta tatilidir. Cumartesi günü işçiler dinlendirilir. Ancak, haftalık çalışma süresinin 6 işgününe bölünerek uygulandığı işyerlerinde bu uygulamaya devam edilir.
Çalışma saatlerinin başlama ve bitme zamanları işyerinin niteliği göz önünde tutularak işveren veya vekillerince tespit olunur ve işyerinde ilan edilir. Üyelere çalışma süresinin ortalama bir zamanında, bir saat ara dinlenmesi verilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
Bakanlığa bağlı okullarda, Turizm Otelcilik Meslek Liselerinde, Hizmet İçi Eğitim Enstitüleri/ASO ile Halk Eğitim Merkezleri/ASO’da ilgili mevzuat çerçevesinde Bakanlık tarafından yerine getirilmesi gereken görevlerden olan kurs, eğitim, sınav ve turizm faaliyetleri nedeniyle çalışma yapılması gereken durumlara münhasır olmak kaydıyla Cumartesi günü işçiler çalıştırılabilir. Bu şekildeki çalışma durumunda haftalık 45 saatlik çalışma süresi 6 güne bölünmek suretiyle uygulanır. İşveren yukarıdaki çalışmalara katılacak olan işçilerden her sözleşme yılının başında yazılı muvafakat almak zorundadır.
İlgili birimde çalışan işçilerin ihtiyacı karşılayacak sayıda olanların yazılı muvafakat vermemesi halinde, ihtiyaç duyulan işçi, diğer okullardan talep edilen okula, muvafakati olanlar arasından temin edilir.
Bu kapsamda çalıştırılan işçilere fiilen çalıştıkları her Cumartesi günü için çalıştığı süreye bakılmaksızın sözleşmenin birinci yılı birinci altı ayında 123,20 TL; sözleşmenin birinci yılı ikinci altı ayında 129,36 TL ödenir. Bu ödeme, toplu iş sözleşmesinin ikinci yılı birinci ve ikinci altı aylarında ücret zammı oranında ve ücretin zamlandığı tarih itibariyle artırılarak uygulanacaktır. Ayrıca, bu maddenin birinci paragrafında belirtilen haftalık çalışma süresinin gerek beş, gerekse altı güne bölünerek uygulandığı iş yerlerinden kömür kalorifer sistemi ile ısıtılan okullar ile üç öğün yemek verilen yatılı eğitim kurumlarına münhasır olmak kaydıyla; bu işyerlerinde tüm çalışma sistemlerinin uygulanmasına rağmen personel yetersizliğinden dolayı işçilerin dinlenme günlerinde kaloriferci ve aşçı olarak çalışanlardan her bir meslekten bir, ancak ihtiyaç olması halinde sadece aşçı sayısı toplam iki ile sınırlı olmak üzere, işveren tarafından göreve çağrılan; mesleği icra edebileceğine dair ehliyet veya belgeye sahip aşçı ve kaloriferci işçiye, fiilen kalorifer yaktıkları ve yemek pişirdikleri bu günler için de aynı ödeme yapılır.
Bu işçilere ayrıca fazla mesai ücreti tahakkuk ettirilmez. Bu ödeme sosyal yardım farkının hesabında dikkate alınmaz." denilmektedir.
Aynı, Toplu İş Sözleşmesi'nin Ulusal Bayram - Genel Tatil ve Hafta Tatil Günleri ve Ödenecek Ücretler başlıklı 19’uncu maddesinde ise '' … Hafta tatiline hak kazanan işçilerden, hafta tatili günlerinde çalışmayıp izin yapanlara her hafta tatili günü için bir iş karşılığı olmaksızın bir yevmiye ödenir. Hafta tatili günü tam çalıştırılan işçilere, çalıştırıldıkları hafta tatili günleri için toplam 3 yevmiye (çalışmadan hak ettikleri 1 yevmiye dâhil) ödenir …'' hükmü yer almaktadır.
Bu itibarla, pansiyonlu okulların aşçı ve kaloriferci ihtiyacının giderilmesinde öncelikle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/B maddesi kapsamında yeni işe alınan sözleşmeli veya diğer personelden yararlanılması, bunun yeterli olamaması hâlinde ise söz konusu işçilerin yukarıda yer alan açıklamalar çerçevesinde Pazar günleri de çalıştırılmalarının uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Bilgilerini ve gereğini rica ederim." denilmiştir.