Bakan Yardımcısı Bakan a. Kemal ŞAMLIOĞLU imzalı resmi yazıda ''İşletmelerde mesleki eğitimin ilgili mevzuat ve öğretim programı doğrultusunda gerekli iş güvenliği şartlarının sağlanması amacıyla farkındalıkların artırılması ve yapılacak çalışmalarda yüksek hassasiyet gösterilmesinin önemine binaen 2024/36 Sayılı Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi yayımlanmıştır.
Söz konusu Genelgenin uygulanması hususunda tereddüte düşüldüğü ve yapılacak çalışmalar hakkında uygulama birliğinin sağlanması açısından aşağıdaki açıklamaların yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.
1- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 41 inci maddesinde; “… iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca denetlenir. Denetimle ilgili raporlar valiliğe verilir. Raporlarda belirtilen hususlar valilikçe değerlendirilir ve gereği yapılır.” hükmü gereği denetimlerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili personeli tarafından yapılması gerekmektedir. Bakanlığımızın ilgili personelince, yine aynı madde de ifade edildiği üzere “Bu Kanun hükümlerine göre Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Bakanlıkça; … denetlenir.” hükmü gereği işletmelerde mesleki eğitim ilgili mevzuat ve öğretim programına uygunluğu bakımından Bakanlığımızca denetlenecektir.
2- 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (d) bendinde Valilerin; adli ve askeri teşkilat dışında kalan bütün Devlet daire, müessese ve işletmelerini, özel işyerlerini, özel idare, belediye köy idareleriyle bunlara bağlı tekmil müesseseleri denetleyip teftiş edebileceği, bu denetleme ve teftişi Bakanlık veya genel müdürlük müfettişleriyle veya ilgili dairelerin amir ve memurlar eliyle yaptırabileceği amir hükümdür. Buna binaen her türlü işletmelerin mesleki eğitime uygunluğunu denetleme ve denetlettirme yetkisi mülki idare amirlerinde mevcuttur.
3- 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 301 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendinde Millî Eğitim Bakanlığının görevleri arasında “Okul öncesi, ilk ve orta öğretim çağındaki öğrencileri bedenî, zihnî, ahlakî, manevî, sosyal ve kültürel nitelikler yönünden geliştiren ve insan haklarına dayalı toplum yapısının ve küresel düzeyde rekabet gücüne sahip ekonomik sistemin gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatarak geleceğe hazırlayan eğitim ve öğretim programlarını tasarlamak, uygulamak, güncellemek; öğretmen ve öğrencilerin eğitim ve öğretim hizmetlerini bu çerçevede yürütmek ve denetlemek” hükmü bulunmaktadır. Yine aynı kararnamenin 320 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (d) ve (f) bentlerinde sırasıyla “her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları ile il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinin rehberlik, işbaşında yetiştirme, denetim, değerlendirme, inceleme, araştırma ve soruşturma hizmetlerini müfettişler aracılığıyla yürütmek,”, “Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak” hükmü bulunmaktadır. Ayrıca 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 17 nci maddesinde; “Resmi, özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili faaliyetleri, Milli Eğitim amaçlarına uygunluğu bakımından Millî Eğitim Bakanlığının denetimine tabidir.” hükmü bulunmaktadır. Bu doğrultuda, işletmelerde mesleki eğitimin ilgili mevzuat ve öğretim programına uygunluğunun denetlenmesi için Bakanlık müfettişleri ile eğitim müfettişlerine 2024/36 Sayılı Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi ile görev vermektedir.
4- 2024/36 Sayılı Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi'nin 2 nci maddesinin (a) bendinde bahsi geçen İşletme Belirleme Komisyonlarının nasıl kurulacağı Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 140 ıncı maddesinde, görevleri ise 142 nci maddesinde belirlenmiştir. Bu komisyonun görevleri arasında 142 nci maddenin 1 inci fıkrasının (a) bendinin 8 inci alt bendinde “İşletmelerde sağlık ve güvenlik koşullarının tam olarak sağlanıp sağlanmadığını göz önünde bulundurarak belirler.” hükmü bulunmaktadır. Komisyonun bu görevini yerine getirirken konunun uzmanı olan ve millî eğitim müdürlüklerinin iş sağlığı ve güvenliği birim/bürolarında görevli iş güvenliği uzmanlarının desteğinden yararlanması sağlanacaktır.
5- Millî eğitim müdürlüklerinin iş sağlığı ve güvenliği birim/bürolarında görevli iş güvenliği uzmanlarına 2024/36 Sayılı Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi'nde verilen eğitim görevleri, 28512 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği'nin 9 uncu maddesi kapsamında millî eğitim müdürlüklerinin koordinasyonunda yerine getirilecektir.
6- İşletmede mesleki eğitim için işletmenin gerekli iş güvenliği şartlarını sağlayamaması nedeniyle Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 121 inci maddesi doğrultusunda öğrencinin 2024/36 Sayılı Mesleki Eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliği Genelgesi gereği işletmedeki eğitimden alınarak okulundaki atölye ve laboratuvarlarda öğretim programına uygun eğitimine devam ettirilmesi ya da şartları uygun işletme ile yenisözleşme imzalayarak işletmede mesleki eğitimine devam etmesi gerekmektedir. Ayrıca çıraklık eğitimine devam eden öğrenciler için de 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 12 nci maddesi doğrultusunda hareket edilecektir.
7- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 3 üncü, 12 nci, 15 inci ve 18 inci maddeleri doğrultusunda çıraklık eğitimi ve işletmelerde mesleki eğitimin usta öğretici gözetiminde yapılması esastır. Usta öğretici belgesi bulunmayan ilgililerin 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 31 inci maddesi ve Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği 70/A maddesi doğrultusunda iş pedagojisi kursu ve usta öğreticilik belgesini alabilmeleri için milli eğitim müdürlüklerinin alacağı tedbirler doğrultusunda okul/kurum müdürlüklerince eğitimler açılacak ve başarılı olanlara belgeleri verilecektir. Bununla birlikte iş pedagojisi eğitim ve sınavının Bakanlıkça çevirim içi yapılmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir.
8- Öğrencilerin işletmelerde mesleki eğitim süresince bulunabileceği işletme bölümleri, alanları, aynı işletmenin başka birimlerinde de eğitim alabileceği ve eğitim mıntıkasının dışına çıkılmayacağı sözleşmede belirtilir. Ancak sözleşmede belirtilmesi ve veli izni alınması kaydıyla 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 21 inci maddesi doğrultusunda işin niteliğine göre iş ve işlemleri gözlemlemek, bilgi ve becerisini artırmak amacıyla öğrenci, usta öğretici ile birlikte belirlenen alanın dışına çıkabilecektir. Bilgilerini ve gereğini rica ederim.'' denilmiştir.