Engellilerin istihdamı, bakımı, tedavisi, eğitimi ile ilgili vaatlerin yer aldığı 2023 Seçim Beyannamesi'nde; yaşlılar için kent mekanları oluşturulacağı, yaşlı bakım sigortası uygulamasının hayata geçirileceği gibi vaatler yer almaktadır.
Engelliler
• Günlük bakım merkezi ile beraber yatılı bakım merkezlerinin sayısını artıracağız.
• Engelsiz Yaşam Merkezleri’nde engel türüne göre branşlaşmaya gideceğiz.
• Evde bakıma ihtiyacı olan engelli ve yaşlıya düzenli bakan ve bunun için Evde Bakım Yardımı alanları kısmi zamanlı olarak sosyal güvenlik kapsamına alacağız.
• Engellilerin istihdamını artırmak amacıyla korumalı işyerlerinin kapsamını genişleteceğiz.
• Engelli bireylerin ailelerine eğitim desteği, uzun vadeli aile danışmanlığı ve psiko-sosyal destek hizmetlerini geliştireceğiz.
• Erken tanı ve tedavi sürecinde aile hekimlerinin etkinliğini artıracağız.
Yaşlılar
• Yaşlılarımızı topluma daha fazla entegre edecek ve sosyal hayatın içine katacağız.
• Yaşlılarımızın özellikle çocuklar ve gençlerle iç içe şekilde toplumsal hayatın içerisinde yer almalarını ve tecrübelerini yeni kuşaklara aktarmalarını sağlayacağız.
• Yaşlı bakım sigortası uygulamasını hayata geçireceğiz.
• Yaşlıların birbirinden faklı birimlerden sağlık hizmeti alması yerine geriatri hastaneleri ya da geriatri kliniklerinden hizmet almalarını sağlayacağız.
• Emeklilik yaşını özellikle kadınlarda çocuk sayısına göre esneteceğiz.
• Yaşlı dostu kent mekanları oluşturacağız.
• Kent merkezlerinin hinterlandında, yaşlı yaşam köyleri oluşturulması teşvik edilecek, burada yaşayacak olan yaşlıların başta çocuk ve gençler olmak üzere toplumun değişik kesimleriyle kuşaklar arası entegrasyon ve etkileşimini sağlayacak tedbirler alınacaktır.
• Kendi ev ortamlarında işlevsel bir şekilde yaşamlarını sürdürmek isteyen yaşlıların ihtiyaç duyduğu malzeme alımı gibi hizmetleri destekleyeceğiz.
• Evde yaşayan yaşlılar için profesyonel bakım elemanları yetiştireceğiz.
• Yalnız yaşayan ve bakım desteği almayan yaşlıların kendi konutlarında bakım ve güvenlik gereksinimlerinin uzaktan takip edilmesi amacıyla uygun teknolojilerden yararlanacağız.
• Yaşlıların gelişen teknolojiye uyum sağlamaları için dijital okuryazarlık eğitimlerine ağırlık vereceğiz.
• Yaşlıların sosyal yaşama katılımlarını sağlayan gönüllü kuruluşları teşvik edeceğiz.
• Demans/Alzheimer gibi hastalıklar için ihtisaslaşmış gündüz hizmet merkezlerini yaygınlaştıracağız.
• Çalışma yaşamına devam etmek isteyen yaşlıların ihtiyaç duydukları becerileri geliştirmelerini destekleyecek ve esnek çalışma koşulları oluşturacağız.
• Yaşlıların üniversite eğitimini kolaylaştırıcı esnek bir yapı oluşturacağız.
Engelliler
İktidarımız döneminde engelliler konusunda gerek yapılan düzenlemeler gerekse uygulanan programlarla devrim niteliğinde bir dönüşüm sağlanmış, toplumun engelliye bakışında köklü bir değişiklik meydana gelmiştir. Daha önce engelli vatandaşlarımız evlerinden dışarı çıkmakta zorlanırken, her alanda sosyalleşmelerini sağlayıcı adımlar attık.
Eğitimde, bakım ve rehabilitasyonda, istihdamda, erişilebilirlikte ve diğer her türlü alanda, engellilere dönük sağladığımız hizmetleri daha ileri noktalara taşımaya ve engellileri toplumun geneliyle her alanda bütünleştirmeye kararlıyız. Hedefimiz, Türkiye Yüzyılı’nda “Engelsiz Türkiye” anlayışını hâkim kılmaktır.
Birlikte Yaptık
● Engelli vatandaşlarımızın hayatın her alanında yer almalarını sağlamak ve toplumsal hayata katılımlarının önündeki engelleri kaldırmak için “hak temelli” bir bakış açısı ile faaliyetlerimize devam ediyoruz.
● Engellilerimiz için ilk kez Evde Sağlık Hizmetini başlattık.
● Özel bakım merkezlerinde kalan engellilerimizin bakım ücretini karşıladık.
● Ağır engelli vatandaşlarımıza Evde Bakım Desteği olarak aylık verilmesini sağladık.
● Sigortalı olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla engeli bulunan engellilerimize yaş şartı aramadan erken emekli olma hakkı tanıdık. Sigortalı olduktan sonra yüzde 60 ve üzeri engelli hale gelen sigortalılara da maluliyet hükümlerine göre erken emeklilik hakkı tanıdık.
● 18 yaş altı engelli çocuğu bulunan anne ve babalara ve annesi ya da babası olmayan muhtaç çocuklar ile yüzde 40 ve üzeri engeli olan vatandaşlarımıza muhtaç aylığı bağlıyoruz.
● Engelli vatandaşlarımız için toplu ulaşım araçlarında ücretsiz yolculuk, şehirlerarası yolcu otobüslerinde indirimli seyahat, TCDD’de ücretsiz veya indirimli yolculuk ve THY’de indirimli uçuş imkânları getirdik.
● Engelli öğrencilerimizi okullarına ücretsiz taşıyoruz.
● Devlet memuru olarak atanacak engelliler için ilk defa ayrı ve merkezi bir sınav (EKPSS) yapılmasını sağladık.
● Özürlü kavramının yerine “engelli” kavramının kullanılmasını mevzuatla düzenledik.
● Kamuya açık alanlar ile binalar ve toplu taşıma hizmetlerinin erişilebilir hale getirilmesine yönelik düzenlemeler yaptık.
● Engelli bireylerin toplumsal yaşama eşit fırsatlarda katılabilmesi, erişilebilirliğin hayata geçirilmesi ve yapılı çevrenin engelsiz hale getirilmesine yönelik Erişilebilirlik Destek Projelerini (ERDEP) hayata geçirdik.
● GSM şebekelerinde indirimli tarifeler, su ücretinde indirim, emlak vergisi muafiyeti, ÖTV ve MTV muafiyeti, milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına giriş indirimi, müze ve ören yeri giriş indirimi şeklinde hak ve indirimler sağladık.
Birlikte Yapacağız
● Engelli ailelerine verilen destekleri bütüncül bir bakış açısı ile gözden geçirerek daha etkin hale getireceğiz.
● Engelli bireylerin ailelerine tanı sonrası yoğun eğitim desteği ve uzun vadeli aile danışmanlığı ve psikososyal destek hizmetlerini geliştireceğiz.
● Bakım veren kişinin dinlenmesi, kendisini yenilemesi ve sosyalleşmesini sağlamak amacıyla yarı zamanlı/tam zamanlı bakım desteği sağlayacağız.
● Engelli yakınlarının önemli bir işi olduğunda ya da hastane gibi yerlere gitmek zorunda olduğunda engelli aile üyesini günübirlik bırakabileceği bakım merkezlerini artıracağız.
● Günlük bakım merkezi ile yatılı bakım merkezlerinin sayısını artıracağız.
● İhtiyaç sahibi yaşlılar için tıbbi ve yardımcı cihazlar için katkı payını düşüreceğiz.
● Erken tanı ve tedavi sürecinde aile hekimlerinin etkinliğini artıracağız.
● Özel eğitim ve rehabilitasyon sürecini standart olarak vermeyecek, bireyin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bireye özel program hazırlayacağız.
● Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerini ağır ve hafif engelli bireylere göre dizayn edeceğiz.
● Evde bakıma ihtiyacı olan engelli ve yaşlıya düzenli bakan ve bunun için Evde Bakım Yardımı alanlar kısmi zamanlı olarak sosyal güvenlik kapsamına alınacaktır.
● Okullarda, hastanelerde ve diğer devlet kurumlarında engellilere hizmet vermek için ergoterapistler istihdam edeceğiz.
● Engelsiz Yaşam Merkezleri’nde engel türüne göre branşlaşmaya gideceğiz.
● Engelli çocuklarda kaynaştırma eğitimini engel çeşitlerine ve oranlarına göre vereceğiz.
● Kaynaştırma yoluyla olan eğitimin sağlıklı olabilmesi için okullarda destek eğitim odasını zorunlu kılacağız.
● Engellileri kaynaştırmak ve eğitmek için öğretmenlere yönelik özel eğitim seminerlerini zorunlu yapacağız.
● Kaynaştırma eğitimi için altyapı hazırlayacak, öğretmenler, idareciler, veliler, çocuklar, servis şoförleri, kantindeki görevliler gibi sistemin içinde olan herkesi kaynaştırma eğitimi için bilgilendirecek ve hazırlayacağız.
● “Tersine kaynaştırma” da yapacak; engelli olmayan öğrencileri, engelli bireylerin eğitim süreçlerine dahil edeceğiz.
● Sınavlarda ve eğitimde Braille alfabesini tercihe göre sunacağız.
● Görme engelli bireylere kitapları seslendirilmiş halde teslim edeceğiz.
● Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndaki tüm antrenörleri dört engelli branşta da engelli eğitimine tabi tutacağız.
● Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitimcilerin niteliğini arttıracak, eğitimlerin düzgün ve müfredata uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığına dair denetimleri artıracağız.
● Engellilerin istihdamını artırmak amacıyla korumalı işyerlerinin kapsamını genişleteceğiz.
● Görme engellilerin kamu kurum ve kuruluşlarında ve özel firmalarda şahit bulunmasına gerek kalmadan imzasının geçerli sayılabilmesi için bir sistem oluşturacağız.
● Cami girişleri, eğitim ve sağlık kurumları, müzeler ve daha birçok sosyal alanda engelli girişleri olmadığından dolayı engellilerin ulaşabilirliği noktasında çalışmalar yapacağız.
● Trafikte ve üst geçitlerde asansör yokluğu, rampaların çok dik olması gibi ulaşımda aksaklıklara sebep olan altyapı sorunlarını engellilere uygun şekilde düzenleyeceğiz.
● Tüm parklarda ayrı engelli lavabolarını kuracağız.
● Görme engelliler için dijital erişim sorununu çözeceğiz.
● Eğitim kurumlarının erişilebilirliğini denetleyecek ve engelli bireylerin kullanımına uygun hale getireceğiz.
● Ulusal televizyon kanallarımızda engellilikle ilgili dizi, çizgi film, kısa filmler gibi farkındalığı sağlayacak programları artıracağız.
Yaşlılar
Bilgisi, tecrübesi, sahip olduğu kültürel birikimiyle nesiller arası bağımızı da güçlendiren yaşlılarımız sağlam toplumsal yapımızın olmazsa olmazıdır.
Türkiye’nin yaşlı nüfus oranının gittikçe artmakta olduğunu dikkate alarak, tüm yaşlılarımızın aktif yaşlılık dönemi geçirmesini önemsiyoruz.
Yaşlılık döneminde, kendi başına, eşiyle veya yakınları ile yaşamakta olan yaşlılarımızın topluma katılımlarını üst düzeyde tutmak, kurum bakımına muhtaç olan yaşlılarımıza en üst düzeyde destek ve hizmet vermek, boynumuzun borcudur.
Artan dijitalleşme ve diğer teknolojilerle yaşlılarımızın hizmetlere erişimini kolaylaştırma ve daha üretken bir yaşlılık sürecini yaşamaları konularında programlar geliştireceğiz.
Kamu ve özel kesimde yöneticilik yapmış veya ihtisas sahibi emekli olmuş büyüklerimize ilişkin “Kıymetliler Albümü” oluşturacak hem yurt içinde hem de yurt dışında kazandıkları birikimlerinden istifade edilmesini sağlayacak mekanizmalar oluşturacağız.
Birlikte Yaptık
● 2002 yılında 25 TL olan 65 yaş üstü aylığını 1998 TL’ye yükselttik.
● Yaşlılarımıza verilen maaşları, talep etmeleri halinde evlerinde alabilmelerini sağladık.
● 65 yaş üstü vatandaşlara, belediye otobüsleri ve özel halk otobüslerinde serbest kart uygulamasını getirdik ve şehir içi ulaşımdan ücretsiz faydalanmalarını sağladık.
● TCDD Genel Müdürlüğü bünyesindeki düzenleme ile tren biletlerinde 60 yaş ve üzeri vatandaşlarımıza yüzde 20, 65 yaş üstü vatandaşlarımıza ise yüzde 50 indirim uygulamasını getirdik.
● Palyatif bakım merkezlerini kurduk. Evde bakım hizmetiyle yaşlılarımızın refakatçilerine ödeme yapılmasını sağladık.
● Huzurevlerimiz bugün dünya standartlarının üzerinde hizmet sunmaktadır.
● 2002 yılında 63 resmi huzurevinde 4.952 yaşlımıza hizmet verilmekteyken, 2022 yılsonu itibarıyla Darülaceze Başkanlığı da dâhil olmak üzere Bakanlığımıza bağlı 17.602 kapasiteli 169 resmi huzurevinde 14.115 yaşlımıza, 21 Diğer Kamu Kuruluşlarına Ait Huzurevlerinde 2.979 kapasite ile 1.822 yaşlımıza hizmet verilmektedir.
● 2002 yılında yaşlılarımıza hizmet veren 26 Özel huzurevi mevcutken; 2022 yılsonu itibarıyla bu sayı 266’ya ulaşmıştır. Kamu ve özel sektör dâhil olmak üzere 38.234 huzurevi kapasitesi ile 28.517 yaşlımıza bakım hizmeti vermekteyiz.
● 2016 yılında ülkemizde ikamet eden ve sosyal hizmete ihtiyaç duyan, 65 yaş üstü yaşlılarımızın korunması ve desteklenmesi amacıyla, sosyal bakıma ihtiyacı olanların yaşadıkları mekânlarda gerekli olan bakımlarının yapılarak yaşamlarını kolaylaştıran Yaşlı Destek Programı’nı (YADES) başlattık.
● Yaşlı Destek Programı kapsamında, evde bakım, gündüz bakım, evde sağlık, manevi destek, gönüllülük faaliyetleri gibi çeşitli hizmet modelleriyle bütünleşik bakım hizmetlerini geliştiriyoruz. Bugüne kadar YADES Projeleri ile 7 yılda toplamda 35 belediyede 61 farklı proje ile 76.497 hanede 111.559 yaşlı bireye ulaştık.
● Yaşlılar için hayata geçirdiğimiz Gündüz Yaşam Merkezlerinde psiko-sosyal rehabilitasyon, gündüz bakım ve evde destek hizmetlerini sunmaktayız. 2022 yılsonu itibarıyla 38 Gündüz Hizmet Merkezinde yaşlılarımıza hizmet vermekteyiz.
● Yaşlı bireylerin ihtiyaç duyacağı teknolojik yaklaşımları tanımaları, öğrenmeleri ve kullanmaları günümüz koşullarında her zamankinden daha önemli hale gelmiştir.
● Bu kapsamda hazırladığımız “Dijital ve Finansal Okuryazarlık Eğitimi”ni 2021 yılında 43 ilde huzurevlerinden hizmet alan yaşlı bireylere verdik.
● 60+ Tazelenme Üniversitesi uygulamasının yaygınlaştırılmasını sağlayarak hayat boyu öğrenme ve toplumsal hayata katılım, aktif ve sağlıklı yaşlanmayı destekledik. 60+ Tazelenme Üniversitesi Projesi kapsamında 5.665 yaşlı birey eğitim görmektedir.
Birlikte Yapacağız
● Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerden etkilenen bölgelerde yaşlılarımızın özel koruma ihtiyaçlarını karşılayacak ilave programları süratle devreye alacağız.
● Yaşlılık alanında sosyal politika oluşturulmasına, sosyal hizmet programlarının planlanmasına ve geliştirilmesine katkı sunması açısından 65 yaş üstü bireylerin ihtiyaç ve sorunlarının bütüncül bir şekilde ve kanıta dayalı olarak belirleyeceğiz.
● Yaşlılara yönelik politika üretilirken bölgesel ve kültürel farklılıkları dikkate alacağız.
● Yaşlıların hakları ve kendilerine sunulan hizmetler konusunda bilgilendirici çalışmalar yapacağız.
● Huzurevlerinin sosyal dokuya yakın, şehrin içinde olmasını sağlayacağız. Yaşlıları toplumsal dokuya entegre edecek ve sosyal hayatın içine katacağız. Yaşlılarımızın özellikle çocuklar ve gençlerle iç içe şekilde toplumsal hayatın içerisinde yer almalarını ve tecrübelerini yeni kuşaklara aktarmalarını sağlayacağız.
● Ulusal Yaşlılık Konseyi’ni kuracağız.
● Bakım sigortası uygulamasını hayata geçireceğiz.
● Kent merkezlerinin hinterlandında, yaşlı yaşam köyleri oluşturulması teşvik edilecek, burada yaşayacak olan yaşlıların başta çocuk ve gençler olmak üzere toplumun değişik kesimleriyle kuşaklar arası entegrasyon ve etkileşimini sağlayacak tedbirler alınacaktır.
● Yaşlıların birbirinden faklı birimlerden sağlık hizmeti alması yerine geriatri hastaneleri ya da geriatri kliniklerinden hizmet almalarını sağlayacağız.
● Yaşlı bakım hizmeti verecek her seviyede nitelikli eleman yetiştirilmesini sağlayacağız.
● Evde yaşayan yaşlılar için profesyonel bakım elemanları yetiştireceğiz.
● Aile bireylerine evde bakım konusunda eğitim vereceğiz.
● Yaşlıya bakım hizmeti sunan aile üyelerinin belli aralıklarla dinlenmesini sağlayacak kısa süreli geçici bakım modelleri oluşturacak, yaşadıkları tükenmişliği gidermek için psikososyal danışmanlık hizmetleri sunacağız.
● Yaşlı girişimciliğini destekleyeceğiz.
● Yaşlılara özel kariyer ve rehberlik hizmetleri tasarlayacağız.
● Çalışma yaşamı söz konusu olduğunda yaşlılar için emeklilik bir hak olmakla birlikte çalışma yaşamına devam etmek isteyen yaşlıların ihtiyaç duydukları becerileri geliştirmeleri için destekleyecek ve esnek çalışma koşulları oluşturacağız.
● Yaşlıların kademeli ve planlı bir şekilde emekliliğe geçişinin sağlanması için gerontolojik sosyal hizmet kapsamında eğitim, destek ve danışmanlık hizmetleri vereceğiz.
● Emeklilik yaşını kadınlarda çocuk sayısına göre esneteceğiz.
● Emeklilik döneminde olan yaşlıların fiziksel ve sosyal günlük yaşam aktivitesi alışkanlığı kazanmaları için yerel yönetimlerle iş birliği halinde yaşlı dostu kent mekânları oluşturacağız. Yaşlı nüfusun yoğun olduğu yörelerde gündüz bakım merkezlerinin sayısını artıracak, aktif yaşlanma merkezleri kuracağız.
● İmkânı kısıtlı yaşlılara yönelik mevcut destekleri gözden geçirip bütünleşik bir yaklaşımla sadeleştireceğiz.
● Yaşlıların ikamet ettikleri konutun dış ve iç mekânının yaşlı ihtiyaçlarına uygun dönüşümünü destekleyeceğiz.
● Kendi ev ortamlarında işlevsel bir şekilde yaşamlarını sürdürmek isteyen yaşlıların ihtiyaç duyduğu malzeme alımı gibi hizmetleri destekleyeceğiz.
● TOKİ aracılığıyla mimari açıdan yaşlılara uygun güvenli konut projeleri yapacağız.
● Yalnız yaşayan ve herhangi bir bakım desteği alamayan yaşlıların kendi konutlarında bakım ve güvenlik gereksinimlerinin takip edilmesi amacıyla teknolojik ekipmanların ve yazılımların geliştirilmesini sağlayacağız.
● Yaşlıların yaşadığı ihmal ve istismara özel yasal düzenlemeler getireceğiz.
● Yaşlıların gelişen teknolojiye uyum sağlamaları için dijital okuryazarlık eğitimlerine ağırlık vereceğiz.
● Yaşlıların sosyal yaşama katılımlarını sağlayan gönüllü kuruluşları teşvik edeceğiz.
● Yaşlı ayrımcılığı, ihmal ve istismarını önlemek için toplumu bilinçlendirme çalışmalarına ağırlık verecek ve kötü muameleye maruz kalınması durumunda yaşlıların kolay erişebileceği ihbar mekanizmaları oluşturacağız.
● Yaşlıların üniversite eğitimini kolaylaştırıcı esnek bir yapı oluşturacağız.
● Yaşlıların kültürel ve sanatsal faaliyetlere katılımını destekleyici tedbirler alacağız. Kültür ve sanat ortamları tasarlanırken yaşlıların ihtiyaçlarını da dikkate alacağız.
● Yaşlıların mevcut sağlık hizmetlerine erişebilirliği ve sağlık okuryazarlığı düzeylerinin artırılması için çalışmalar yürütmeye devam edeceğiz.
● Demans/Alzheimer gibi hastalıklar için ihtisaslaşmış gündüz hizmet merkezlerini yaygınlaştıracağız.
● Yaşlıların dijital okuryazarlık seviyelerinin arttırılması ve dijital mecralara erişimlerinin desteklenmesi için gerekli eğitim projelerini hayata geçireceğiz.