197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda yer alan tarifelerde bulunan ve Karayolları Trafik Kanununa göre trafik tescil kuruluşlarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş olan uçak ve helikopterler, 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa göre vergilendirilmektedir. Trafik idari para cezaları ise Karayolları Trafik Kanununa göre düzenlenen idari para cezalarından biridir.
İki bölüm halinde hazırlanmış olan Rehberin birinci bölümünde; Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunundaki araçların tanımları, motorlu taşıtlar vergisinin mükellefi, mükellefiyetin başlaması ve sona ermesi, motorlu taşıtlar vergisinde uygulanan istisnalar, vergileme ölçü ve hadleri, tarifeler, verginin hesaplanmasına etki eden faktörler, vergi ve cezalar ile gecikme zammının gider kaydedilmeme durumu, verginin tahakkuk ve ödenmesi gibi konular hakkında ayrıntılı açıklamalara ve örneklere yer verilmiştir.
Rehberin ikinci bölümünde ise trafik idari para cezalarının tebliği sonrasında indirimli ödeme imkânı, dava açılması ve ödeme yeri ile araç muayenesi gibi konularda ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır.
BİRİNCİ BÖLÜM
MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ
1. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Konusu ve Mükellefi
1.1. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda Yer Alan Tanımlar
Motorlu Taşıt: Karada, havada, insan, hayvan ve eşya taşımaya yarayan ve makine kuvvetiyle hareket eden taşıtlardır.
Otomobil: Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en çok sekiz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır.
Motosiklet: İki veya üç tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu araçlardır. Bunlardan karoserisi yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir.
Minibüs: Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil dokuz ile on yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır.
Otobüs: Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil en az on sekiz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir.
Kaptıkaçtı: Şoföründen başka, oturmaları şartıyla en çok yedi yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde dört tekerleği bulunan, şekil ve yapılışı itibarıyla otomobilden farklı olan motorlu taşıtlardır. (Carry-all, Travel-all, Jeep-station ve benzerleri bu sınıfa dahildir.)
Arazi Taşıtı: Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtır.
Panel Van: Azami toplam ağırlığı 3500 kilogramı geçmeyen, kapalı kasalı (yandan camlı olanlar dahil), sürücü kısmından başka tek veya daha fazla sıralı oturma yeri bulunan, insan ve yük taşımak için imal edilmiş olan taşıtlardır.
Motorlu Karavan (Kamp Taşıtı): Yük taşımasında kullanılmayan, iç tasarımı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.
Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır.
Kamyon: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır.
Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu araçtır.
Motor Silindir Hacmi: Taşıtların motorlarını imal eden fabrikalarca uluslararası normlara göre tespit olunarak teknik belgelerinde gösterilen ve ilgili mevzuatları gereğince cm³ cinsinden ifade olunan motor hacmidir.
Azami Toplam Ağırlık: Taşıtların karayollarında güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.
Azami Kalkış Ağırlığı: Bir uçak veya helikopterin; azami yakıt, yük, yolcu ve teçhizatı dahil kalkışı için özel teknik emirlerinde izin verilen ve yazılı olan kilogram cinsinden ağırlığıdır.
Yaş: Motorlu taşıtlarda model yılına göre geçen süredir. Bu süre takvim yılı itibarıyla tespit edilir.
Kayıt ve Tescil: Motorlu taşıtların ilgili mevzuat gereğince trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce tutulan sivil hava vasıtaları siciline yapılan kayıt ve tescilini ifade eder.
Taşıt Değeri: Taşıtların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde, katma değer vergisi matrahını oluşturan unsurlardan (vade farkı ile hesaplanan özel tüketim vergisi hariç) teşekkül eden değeri ifade eder.
Motor Gücü: Taşıtların elektrik motorlarını imal eden fabrikalarca uluslararası normlara göre tespit edilen ve kilovat (kW) olarak ifade olunan azami güçtür.
1.2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Mükellefi
Motorlu Taşıtlar Vergisinin mükellefi; trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca tutulan sivil hava vasıtaları sicilinde adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş olan gerçek ve tüzel kişilerdir.
1.3. Motorlu Taşıtlar Vergisinde Mükellefiyetin Başlaması ve Sona Ermesi
Motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti motorlu taşıtların trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından tutulan sivil hava vasıtaları siciline kayıt ve tescili ile başlar.
Mükellefiyetin başlaması;
• Takvim yılının ilk 6 ayı içinde yeni kayıt ve tescil edilen taşıtlarda kayıt ve tescilin yapıldığı takvim yılı başından, son 6 ayı içinde yeni kayıt ve tescil edilen taşıtlarda ise, son 6 aylık dönemin başından itibaren,
• Kayıt ve tescilli olup da devir ve temlik sebebiyle kayıt ve tescil yapılan taşıtlarda değişiklik, takvim yılının ilk 6 ayında yapılmış ise takip eden son 6 aylık dönemin başından; son 6 ayında yapılmış ise takip eden takvim yılı başından itibaren gerçekleşmektedir.
Örnek 1: 25 Mart 2024 tarihinde ikinci el alınan aracın motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti; takvim yılının son 6 aylık dönemin başından (temmuz 2024) itibaren başlar.
Örnek 2: 21 Ekim 2024 tarihinde sıfır alınan aracın motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti; takvim yılının son 6 aylık dönemin başından (temmuz 2024) itibaren başlar.
Örnek 3: 15 Ocak 2024 tarihinde sıfır alınan aracın motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti; takvim yılı başından (ocak 2024) başlar.
Mükellefiyetin sona ermesi;
• Motorlu taşıtların trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından tutulan sivil hava vasıtaları siciline ait kayıtlarının silinmesi halinde, silinme takvim yılının ilk 6 ayı içinde yapılmış ise ikinci 6 aylık dönemin başından, ikinci 6 aylık dönem içinde yapılmışsa takip eden takvim yılı başından itibaren mükellefiyet sona erer.
2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda Yer Alan İstisnalar
• Genel ve özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik kurumları ile il özel idareleri, belediyeler, köy tüzel kişilikleri ile bunların üyesi oldukları mahalli idare birlikleri ve Türkiye Kızılay Derneği adına kayıt ve tescil edilen taşıtlar (bu idarelere bağlı olup, ayrı tüzel kişiliği olan işletmeler ile özel kanunlarında malları Devlet malı sayılmış olan kuruluşların taşıtları hariç),
• Karşılıklı olmak şartı ile yabancı devletlerin Türkiye’de bulunan elçilik ve konsolosluklarıyla, elçi, maslahatgüzar ve konsoloslarına (fahri konsoloslar hariç) ve o devletin uyruğunda bulunan elçilik ve konsolosluk memurlarına ve merkezi Türkiye’de bulunan uluslararası kurullar ile bu kurulların yabancı uyruklu memurlarına ve resmi bir görev için yurda gelen delege ve heyetlere ve bu heyetlere mensup yabancı uyruklu kişilere ait taşıtlar,
• Engellilik oranı %90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar,
• 18/6/1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimleri veya hisseleri kısmen veya tamamen Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna intikal eden bankalara, tasfiyeleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu eliyle yürütülen müflis bankaların iflâs idarelerine ait taşıtlar, motorlu taşıtlar vergisinden istisnadır.
REHBER : https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2024/2024_MTV_TPC.pdf