2024 Yılı YKS Tercih Süreci Ebeveyn Kılavuzu

Kılavuzda, "tercih süreci, üniversite ve bölümlerle ilgili detaylı bilgilere ulaşılabilecek güvenli adresler, burs olanakları, diğer geçiş imkânları (yatay geçiş, dikey geçiş vb.), tercih yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar ile sıkça sorulan sorular" gibi detaylı konu başlıkları yer almaktadır.

GİRİŞ

Değerli Ebeveynler, hiç şüphesiz ki, çocuğunuzun hayatının her alanında en etkili kişiler sizsiniz. Çocuğunuzun geleceği için önemli olan bu tercih döneminde, onunla kurduğunuz güçlü bağ, olumlu iletişim, ona bu süreçte eşlik ve rehberlik etmeniz çocuğunuzun geleceğine yapılmış çok önemli bir katkı olacaktır. Bu süreçteki rolünüzün güçlüğünün farkındayız.

Bu kılavuz YKS tercih sürecinde siz değerli ebeveynler için,

1. Üniversite tercih sürecinin, çocuğun istek ve beklentilerini rahatça ifade edebildiği olumlu bir iletişim ortamında gerçekleştirilmesine katkı sunmak,
2. Tercih listesini oluştururken, karar verme basamaklarını dikkate alarak çocuğunuza eşlik etmenize ve onu desteklemenize yardımcı olmak.
3. Bu süreçte, sizleri çocuğunuzla birlikte üniversiteler, bölümler ve meslekler hakkında erişebileceğiniz bilgi kaynaklarına yönlendirmek,
4. Tercih sürecinde bilinmesi gerekenler ve dikkat edilecek noktalar ile ilgili sizlere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıştır.

VELİNİN MEKTUBU

Çocuğuma…

Geleceğini planlayacağın önemli aşamalardan biri olan üniversite tercih sürecine geldiğimiz şu günlerde geriye dönüp baktığımda küçücük ellerin, yumuk gözlerinle kucağıma verildiğin ilk günden bu yana yıllar geçmiş…

Düşe kalka, deneye yanıla yürüdüğün bu hayat yolunda şimdi yaşamının önemli kararlarından birisini vermek üzeresin. Hayatın için önemli olan bu anında yanında olmak ve geleceğin için kararlar alırken sana eşlik etmek istiyorum. Umuyorum ki severek yapacağın, her gün heyecanla gideceğin güzel bir işin olur. Biliyorum bazen birbirimizden farklı düşünüp, çatışabiliyoruz. Ben seninle ilgili birçok şeyi planlamak isterken sen de haklı olarak hayatınla ilgili kararları kendin vermek istiyorsun.

Ebeveyn olarak soruyorum kendime. Tercih sürecinde sana destek olmak için neler yapabilirim? Ben olsaydım ailemin bu sürece ne kadar dâhil olmalarını isterdim? Sanırım ailemin kendi istekleri yerine benim tercih ve beklentilerimi önemsemelerini isterdim.

Bil ki bu aşamada benim desteğime ihtiyaç duyduğunda yanında olmaya çalışacağım. Okuyacağın üniversite ve bölüme karar verme sürecinde senin istek ve ihtiyaçlarını göz ardı etmeyeceğim. Hem hedeflerin doğrultusunda seni destekleyeceğim hem de seçeneklerini araştırırken sana eşlik edeceğim.

Vereceğin karar ve sonucu ne olursa olsun seni hep seveceğim…

A) TERCİH SÜRECİNE BAŞLARKEN…

1) Çocukların Psikolojik Durumu ve Ebeveynlerin Yaklaşımı

Tercih sürecinde olan çocukların psikolojik durumu, her çocuk için farklılık gösterebilir ve bu durumları etkileyen birçok faktör bulunabilir. Bu süreçte yaşanan merak, heyecan, umut, kararsızlık, belirsizlik, endişe, umutsuzluk, gibi duygular oldukça normaldir. Bu duygular, tercih sürecinde olan öğrencilerin geleceklerine dair önemli kararlar alacak olmalarından kaynaklanır. Önemli olan bu duyguların normal olduğunu kabul etmek ve bu duyguları yönetebilmektir. Bu duyguları yönetebilmek bu sürecin etkili şekilde yürütülmesine katkı sağlayacaktır. Ebeveynler olarak bu süreçte çocuklarınızın duygularını ve düşüncelerini ifade etmeleri için onları desteklemek, aile bireylerinin iletişim halinde oldukları bir ortam oluşturabilmek ve koşulsuz sevgiyi ile saygıyı hissettirebilmek büyük önem arz etmektedir. Bu olumlu aile ortamını sağlamak için bu süreçte kaçınmamız gereken bazı ebeveyn tutumları mevcuttur. 

Kullanacağınız olumlu ifadeler çocuğunuzun hem sizinle hem de hayatla olan sevgi ve güven bağını güçlendirir. Bu bağlar sayesinde çocuğunuz rotasını her kaybettiğinde hızlıca yeniden bulabilir. Onunla kuracağınız açık, samimi ve doğru bir iletişim; karşılıklı olarak beklenti ve endişelerinizi dile getirip ortak bir nokta bulmanıza yardım eder. Bu süreçte verilen kararlar, beraberinde bazı sorumlulukları da getirmektedir. Çocuklarınız ihtiyaç duyduğunda sizlerin de destek olmaya hazır olduğunuzu bilmeleri onlara çok iyi gelecektir.

2) Karar Verme Basamakları

Hayatımızın belli dönemlerinde önemli kararlar vermek durumundayız. Bu dönemlerde tercih yaparken, mevcut durumu doğru tanımlamak, seçenekleri gözden geçirmek, seçenekler içerisinde bir sıralama yapıp bu doğrultuda harekete geçmek önemlidir. Böyle zamanlarda da karar verme süreçlerini etkili şekilde kullanmak için karar verme basamaklarından yararlanabilirsiniz.

3) Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi İle İş Birliğinin Önemi

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri, tercih sürecinde bireylerin ilgi, yetenek, değer ve kişilik özelliklerini tanımaya çalışıp, mesleklerin özelliklerini de değerlendirerek bu iki durum arasında sağlık bir bağ kurmayı hedefler. Kurulan bu bağla beraber bireyin kariyer sürecine yönelik farkındalık kazanmasını amaçlayan profesyonel bir hizmettir.

Rehber Öğretmenler/Psikolojik Danışmanlar, tercih sürecinde Okullarda ve Rehberlik Araştırma Merkezlerinde kurulan tercih komisyonlarında görev alır. Bu dönemde sizlere rehberlik hizmeti sunarlar.

Bu nedenle tercih döneminde sizlere en yakın tercih komisyonunda görevli rehber öğretmen/ psikolojik danışmandan destek almanız sağlıklı bir tercih süreci geçirmeniz açısından büyük önem taşımaktadır.

B) TERCİH SÜRECİNDE GEREKLİ BİLGİLER

1) Tercih sürecinde çocuğumla birlikte üniversiteler, bölümler ve meslekler hakkında doğru ve güncel bilgilere nasıl ve nereden ulaşabilirim?

1.1) Yükseköğretim Kurumu Atlası (YÖK Atlas)

• YÖK tarafından hazırlanan, içeriğinde; “Üniversite Programları”, “Mezun Başarı Bilgileri”, “Tercih Sihirbazı”, “Meslek Atlası”, “Net Sihirbazı” modülleri bulunan, meslekler, üniversiteler ve bölümler hakkında YÖK’ün güncel verilerine ulaşabileceğiniz bir web sitesidir. (https://yokatlas.yok.gov.tr/index.php)

1.2) Türkiye İş Kurumu (İŞKUR)

• Türkiye İş Kurumu tarafından hazırlanan, A’dan Z’ye birçok mesleği tanıyabileceğiniz, mesleki gereklilikler ve çalışma koşulları hakkında bilgi sahibi olabileceğiniz bir web sitesidir. (https://esube.iskur.gov.tr/Meslek/MeslekleriTaniyalim.aspx)

1.3) Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK)

• Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından hazırlanan, mesleklerin gerektirdiği bilgi beceri ve yeterlilikleri inceleyebileceğiniz bir web sitesidir. (https://portal.myk.gov.tr/index.php?option=com_yeterlilik&view=arama)

1.4) Danışman Bilgi Sistemi (DABİS)

• Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi tarafından hazırlanan lisans ve önlisans mezunlarının bilgilerinden yola çıkarak bölümler ve iş olanakları hakkında bilgi alabileceğiniz bir web sitesidir.

NOT: Tercih danışmanlığı görevinde bulunan Rehber Öğretmen/Psikolojik Danışmanın öğrenciyi sisteme kaydetmesi durumunda öğrenci sisteme (https://dabis.cbiko.gov.tr/#) kendisi giriş yapılabilir.

1.5) Türkiye Üniversite Memnuniyet Araştırması (TÜMA)

• Her sene Üniversite Araştırmaları Laboratuvarı tarafından yapılan, üniversitelerde öğrenim gören öğrencilerin deneyimlerinin ve memnuniyet durumlarının incelendiği bir araştırma raporudur. (https://www.uniar.net/_files/ugd/779fe1_9485b312238f4f8e93c478dd33852036.pdf)

2) Mezun olunan okul türüne göre (meslek lisesi, imam hatip lisesi, vb.), üniversite ve bölümlerin genel ve özel koşulları nelerdir? Bu konu hakkında bilgiye nereden ulaşabilirim?

Öğrencinin mezun olduğu ortaöğretim programının yükseköğretime geçişte ek puan ve/veya öncelik hakkının (Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumları/M.T.O.K) olup olmadığı Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunun Tablolar kısmı incelenerek bilgi edinilir.

ÖSYM Tercih Kılavuzunda üniversite bölümünün yan satırında bulunan Genel ve Özel Koşulları içeren maddelerin (Bk. 1-17-63-205 gibi) ne anlama geldiği, Tercih Kılavuzunun sonunda yer alan Genel ve Özel Koşulların açıklandığı kısımdan incelenebilir. Bunun yanı sıra tercih edilecek her üniversitenin internet sitesi incelenerek Üniversite ve Bölümlerin ayrıntılı bilgisine ulaşılabilir.

Üniversitelerin bazı bölümlerini tercih edebilmek için ‘‘Başarı Sırası Alt Sınırı’’ uygulaması bulunmaktadır. Bu bölümlerde başarı sırası dikkate alınarak tercih yapmak gerekmektedir. Aksi takdirde başarı sırası alt sınırı sağlanmazsa sistem uyarı verip tercihi kaydetmemektedir. Daha önce yayımlanan ÖSYM Tercih kılavuzunda belirtildiği gibi - Hukuk, Mimarlık, Mühendislik, Tıp, Öğretmenlik, Diş Hekimliği, Eczacılık Programlarına başvurabilmek için en düşük Başarı Sıralarını gösteren tablo aşağıda yer almaktadır.

Kılavuza https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_07/13144326_yks.pdf linkinden ulaşabilirsiniz.