Bakan Özer'den Medya Okuryazarlığı Açıklaması

Millî Eğitim Bakanı Mahmut Özer, ''Gençlerimizi geleceğe hazırlamak için gençlerimizin yanında olmaya, onları yetiştirmeye akademik becerileriyle bağlantılı bir şekilde değil aynı zamanda bilişsel olmayan becerileriyle, aynı zamanda onları bekleyen tehlikelere karşı da farkındalık oluşturarak türlü imkânımızı seferber ediyoruz. İşte bir taraftan akademik becerilerini geliştirirken diğer taraftan kültür, sanat ve sporla iletişimlerini, etkileşimlerini artırmaya tam olma yolunda ilerlemeleri için her türlü destek vermeye çalışıyoruz.

21. yüzyılda yeni tehditlerle karşı karşıya olduğumuzun da farkındayız.  Her ne kadar yirmi birinci yüzyıl özgürlükler yüz yılı olarak varsayılsa ve iddia edilse de aslında bağımlılıkların çok fazla arttığı bir yüzyılla karşı karşıyayız. Çok meydan okuyucu problemlerle karşı karşıyayız. Dikkat ederseniz konvansiyonel eğitim literatüründe matematik, ana dil ve fen okuryazarlığı yaygın olarak kullanılırken bunlara yeni okuryazarlıklar eklenmeye başlandı. Dijital ve medya okuryazarlıkları... Çünkü her geçen gün hayatımıza giren teknolojiler, bir taraftan yaşantımızı kolaylaştırırken aslında aynı zamanda farklı davranış patenleri de üretmeye başlıyor. İşte en meydan okuyucu olan konulardan bir tanesi de genel anlamda internet bağımlılığı, özel anlamda ise medya okuryazarlığı.

Eğitim belki de en fazla etkilediği sektörlerden bir tanesi oldu. Hatta öyle iddialı laflar kullanıldı ki artık konvansiyonel eğitimden çıkmamız gerekiyor. Bir tuşla her türlü bilgiye erişebiliyoruz. Keşke bu bedava ve bu kadar maliyetsiz olsa. Biz biliyoruz ki Batı medeniyeti hiçbir şeyi bedavaya vermez. Burada da o her bilgiye erişimin bir maliyeti vardır. İşte o maliyet bağımlılık olarak kendisini ortaya koyar. Özellikle teknoloji akıllandıkça yani yapay zekâ 'deeplerning' dedikleri derin öğrenme mekanizmaları sistemin içerisine girdikçe aslında daha önce de ifade ettiğim gibi bağımlılık kavramı veya bağımlılık davranış patenini, istenmeyen teknoloji kullanımını, istenmeyen bir yan ürünü değildir. Hayır, kasten istenen ve niyetlenen bir davranış patenlidir. Bunun farkında olmamız gerekiyor. Batı literatürüne baktığınız zaman aslında çok yaygın bir şekilde konunun tartışıldığını görürsünüz. Ama maalesef bizde çok derinlemesine araştırmaların olmadığını görmekten de üzüntü duyduğumu belirtmek isterim.

Tehditle karşı karşıya olan bizim gençliğimiz var. Amerika Psikiyatri Derneğinin 2013 yılında ilk kez davranışsal bozuklukları bir bağımlılık türü olarak kabul etti. internet bağımlılığı da özellikle sosyal medya bağımlılığı da bu bağlam içerisinde tartışılmaya başlandı. Şimdi meydan okuyucu olan bu manzara içerisine öncelikle şunu kabul etmemiz gerekiyor. Biz dijital platformlardan uzak durarak, onu yok sayarak varlığımızı sürdüremeyiz. Yani dijital platformları, onun sunmuş olduğu imkânların hepsini eğitim sistemimizin içerisine dâhil etmemiz gerekiyor.

Yeni medya, sosyal medya, diğer platformlar kendilerine sürekli bağlanılmasını talep ediyor. Yani sürekli online olmanızı talep ediyor, istiyor. Dikkat ederseniz medyadaki teknolojik dönüşümlere artık ekran terk etmek diye bir şey yok. Bunlar tesadüfen bir şekilde yapılan şeyler değil. Bilinçli bir şekilde psikoloğundan sosyoloğuna kadar, tüm bilim disiplinlerinin ortak bir şekilde ürettiği şeyler. Çünkü insanda kabiliyeti olmayan bir şeyin sürdürülebilirliği ve yönetilebilmesi mümkün değil. Belki insanlık tarihinde ilk kez bu dijital platformları yöneten şirketlerin sayısına baktığınız zaman insan tarihinde, insanlık tarihinde bu kadar azınlığın bu kadar 2 milyarın üzerindeki çoğunluğa, dijital medya okuryazarı olan, internete giren çoğunluğun sadece zamanına değil tercihlerine ve karar mekanizmalarına tahammül, tahakküm ettiği bir dönemden geçiyoruz.

Tüm kavgalar, tüm savaşlar, tüm PR çalışmaları sosyal medya üzerinden yapılıyor. Hem kullanışlı bir enstrüman aynı zamanda dezenformasyonun da çok yaygın bir şekilde artık günlük yaşantımıza girdiği bir döneme tanıklık ediyoruz. Çünkü medya platformları kendisine bağlantılı bir şekilde yaşantımızı sürdürmek istediği için sürekli bilgi bombardımanına maruz bırakıyor. Sıklıkla dile getirilen işte 'tıkınmalıyız' gibi birçok farklı kavramlar artık literatürümüze girmeye başladı. Aslında bu aynı zamanda gençlerimizin davranış patenini de değiştiriyor. Sadece tercih, karar mekanizmalarını etkilemiyor. Bireyler giderek yalnızlaşmaya, haz alanını ve meşruiyet alanını sanal ortamda tesis etmeye başlıyor.

Önce bireyler yalnızlaştırılıyor sonra haz sanal bir ortamda oluşturuluyor, insani olan haz mekanizmaları ve sonrasında da artık kararları, davranışları, günlük yaşam ritüelleri değişen bir insan profili ortaya çıkmaya başlıyor. Sabır değeri unutuluyor. Diğerinin dertleriyle hemhâl olabilme melekeleri gittikçe zayıflıyor. Aslında bizde belki bu konuyla ilgili en fazla söz söyleme hakkı olan toplumlardan bir tanesi biziz. Çünkü değerlerin, bu gönül coğrafyasının inşa edilmesindeki insanlık değerlerinin aslında bu dijital bağımlılıkla ne kadar erozyona uğradığı ve farklı bir birey yetiştirilmesiyle ilgili çatışmanın ortaya konduğu çok aşikâr ama bunun için çok fazla düşünmemiz, çok fazla kafa yormamız ve çok fazla önlem almamız gerekiyor.

Normalde serbest piyasa ekonomisinde satın aldığınız ürünü bilirsiniz. Diğer bağımlılık türlerinde de ürün alırsınız. Ürün size bir şeyi etkiler. Ama somut bir şekilde bir ürün satın alındığı ortadadır. İnternette ise dikkat ekonomisi vardır. Yani siz aslında tüketici değilsiniz. Siz ürünün bizatihi kendisisiniz. Çünkü bedava verilen hizmetlerde sürekli bağlantıyla sizin tercihleriniz, davranış patenleriniz, bilgileriniz reklam verenlere satılır ve farklı platformlar, sürekli sizinle temas kurup sizi yönlendirmeye çalışır. Yani artık insan öyle bir evreye geldi ki tüketici olmaktan çıkıp ürün olmaya başladı. İşte bu konuları çok kapsamlı bir şekilde sadece eğitim boyutuyla değil ekonomi, sosyoloji, psikoloji boyutuyla çok kapsamlı bir şekilde masaya yatırmamız gerekir çünkü günübirlik belli haftalarda tartıştığımız bir konu değil yaşamın bizatihi aktığı ana mecralardan birisi olduğu için sürekli gündemimizde olması gereken konulardan bir tanesi. İşte gençlerimizi bu konularda daha çok farkındalıklarını artıracak şekilde ve aynı zamanda neyle yüz yüze kaldıklarının, bilgi kuramının ne olduğunun, bir bilginin özellikle medya okuryazarlığında bir haberin doğruluğunun, hakikat ilişkisinin ne olduğunun farkındalığıyla yetiştirmemiz bizim gençlerimizi gelecekteki savrulmalara ve meydan okumalara karşı çok daha dirençli kılacaktır.

Bu iş birliğini basit bir iş birliği olarak görmüyorum. Ülkemizin geleceğini emanet edeceğimiz, geleceğin güçlü Türkiye'sini inşa edecek olan gençlerimizi daha dirençli kılacak, dışarıdan gelecek ve içeriden gelecek, sosyal medya üzerinde saldırılara çok daha dirençli kılacak, farkındalığını artırmış bir nesil olma anlamında çok kıymetli buluyorum.

Akademik becerileri güçlü, bedeni güçlü, kendisini zinde tutan ama ahlaklı olan... Yani kültürüyle, medeniyetiyle, insanlık değerleriyle donanmış bir şeklide yoluna yürüyen bir gençlik. İşte biz Millî Eğitim Bakanlığı olarak zeki, çevik ve ahlaklı bireyler yetiştirmek için tüm gücümüzle yola koyulduk. Arkadaşlarımızla çalışıyoruz.'' dedi.