ISBN ve ISSN atanması (7 Temmuz 2023)

Daire Başkanı Bakan a. Selman İŞIK imzalı resmi yazıda '' Kültür ve Turizm Bakanlığının (Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü) "ISBN ve ISSN atanması" konulu Kültür ve Turizm Bakanlığının (Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü) E-17731267-206.99-3919122 sayılı yazısı Ek'te yer almakta olup Biriminiz personeline duyurulması hususunda gereğini arz ve rica ederim.'' denilmiştir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü tarafından E-17731267-206.99-3919122 sayılı ISBN ve ISSN atanması konulu resmi yazı Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü'ne gönderildi.

Bilindiği üzere, yayıncılık sektörünün önemli unsurlarından ISBN ve ISSN hizmetlerine ilişkin işlemler Bakanlığımız görev alanı kapsamında yürütülmekte olup, "Milli Eğitim Bakanlığı Personeline Başarı, Üstün Başarı Belgesi ve Ödül Verilmesine Dair Yönergesi", Ek-4 formda yer alan (Ç) başlıklı bölümün 1. ve 2. Maddeleri, yayımlanan kitaplar için ISBN ve makalenin yayımlandığı süreli yayın için de ISSN almış olma şartını ihtiva etmektedir. Bu bağlamda, Bakanlığımız görev alanında yer alan ISBN ve ISSN hakkında açıklayıcı bilgiler ile temel prosedürün bilinmesinde yarar görülmektedir:

Basılı ya da elektronik kitap türündeki yayınlara atanan Uluslararası Standart Kitap Numarası/ISBN, tüm dünyada benzersiz ve tekil numaralar olması hasebiyle atandığı kitabı uluslararası olarak tanımlamaktadır. Süreli yayınlara atanan Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası/ISSN de aynı şekilde atandığı süreli yayın için benzersiz, tekil, uluslararası tanımlama gerçekleştirmektedir.

Söz konusu standart numaraların ülkemizde uygulanmasına, Bakanlığımız ve ilgili uluslararası kuruluşlar arasında yapılan protokoller doğrultusunda başlanmıştır. Kitaplara atanan ISBN, ülkemizde 1987 yılından itibaren merkezi Londra'da bulunan The International ISBN Agency'e bağlı olarak, Bakanlığımız bünyesinde kurulu ISBN Türkiye Ajansı tarafından; ISSN ise yılından itibaren 1994 merkezi Paris'te bulunan International Standart Serial Number Center'a bağlı olarak Bakanlığımız bünyesinde kurulu ISSN Türkiye Merkezi tarafından yürütülmektedir. ISBN ve ISSN; ilgili uluslararası merkezlerin teknik prosedürleri doğrultusunda, belirli kriterler gözetilerek atanmaktadır. Söz konusu prosedürler doğrultusunda önemli iki hususu zikretmekte fayda bulunmaktadır:

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ISBN ve ISSN isteğe bağlı, zorunlu olmayan, ücretsiz ve başvuru esasına  dayalı  olarak  atanmaktadır  (Şubat  2023  tarihinden  itibaren  bandrol başvurusunda ISBN alanının doldurulması istenmektedir).

Standart numaraların ülkemizde uygulanmasına başlanma tarihleri düşünüldüğünde; 1994 yılından önce  yayın  hayatına  başlamış  süreli  yayınlar  ile  1987 yılından önce yayımlanmış kitaplar, standart numaralara (ISBN ve ISSN) sahip bulunmamaktadır.

ISBN Türkiye Ajansı ve ISSN Türkiye Merkezi eliyle yürütülen faaliyetler aracılığıyla ülkemizde yayıncılık yapan özel şahıs ve kuruluşlar (yayınevleri) ile kamu kurumlarına da hizmet sunulmaktadır.

Bakanlığınızca yayımlanan ve yukarıda zikredilen Yönerge ile birlikte ilk ve orta öğretim kurumlarınca başarı ve ödül belgesi alınmasına puan teşkil etmek üzere son zamanlarda ISSN taleplerinde yoğunluk gözlemlenmektedir. Söz konusu taleplerin incelenmesi neticesinde; ISSN başvurularına konu yayınların çoğunun içeriğinin bir süreli yayın niteliği taşımadığı; okulların tanıtımı ve okul içi etkinlik bilgilerinden oluşan çok kısa metinlerin çokça fotoğrafla desteklenmeye çalışıldığı broşür, katalog ya da tanıtım kitapçığı benzeri yayınlardan ibaret olduğu görülmektedir. ISSN, içerisinde edebî ve kültürel metinler, uzmanlık bilgisi ve yorum içeren yazılar, haberler, araştırma ve incelemeye dayalı makaleler içeren; kesinlikle sonlandırılması planlanmamış, belirli aralıklarla çıkan ve devamı olan (sayısı olan) yayınlara  atanmaktadır. Esasen söz  konusu yayınlardaki içerikler, "süreli yayın" teriminin tanımı içerisinde değerlendirilecek niteliklere sahip değildir. İlgili prosedürlerimiz gereği "süreli yayın" tanımına uygun olmayan, düzenli yayımlanmayan ve sonlandırılması planlanan türdeki yayınlara yönelik ISSN başvurularının karşılanması mümkün olamamaktadır.

Bu çerçevede ilk ve orta öğretim kurumlarınca yapılan ISSN başvurularında; uluslararası prosedür ve Genel Müdürlüğümüz uygulamaları doğrultusunda, yayınlanma aralığı (aylık, 6 aylık, yıllık vb.) gözetilmeksizin hem elektronik hem de basılı dergiler için ikinci sayının yayınlanmasından sonra atanması, basılı dergiler için başvuru aşamasında derginin ilk iki sayısının kontrol edilmek üzere PDF kopyasının [email protected] adresine iletilmesi, başvurusu yapılacak yayının edebi, kültürel ya da uzmanlık bilgisi ve yorum içeren metin veya araştırma ve incelemeye dayalı makale türlerinde en az 5 adet yazıyı içermesi, başvuruya konu yayının kesinlikle belirli bir sayıdan sonra sonlandırılması planlanmamış olması gerekmektedir. 

Ülkemizde yayımcılık faaliyetlerine nitelik kazandırılması ve entelektüel üretimin desteklenmesi bağlamında, standart numaralarla ilgili işlemlerin hızlı, kaliteli ve kolay bir şekilde yürütülebilmesi; ilgili başvuruların karşılanmasında zaman kaybının engellenmesi amacıyla yukarıda sunulmakta olan bilgilerin Bakanlığınız taşra birimleri ve personeli ile paylaşılmasında fayda olacağı mütalaa edilmektedir. Gereğini bilgilerinize arz ederim.'' denilmiştir.