Velayet/Vesayet Kararları Hakkında Görüş (15 Nisan 2022)

Genel Müdür Bakan a. Kemal Varın NUMANOĞLU imzalı resmi yazıda ''Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitsel değerlendirme ve tanılamalarına ilişkin iş ve işlemler Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin eğitsel değerlendirme ve tanılama esasları başlıklı 7' inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Bireylerin eğitsel değerlendirmesi ve tanılaması ile ilgili iş ve işlemler RAM’larda oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından yapılır." aynı maddenin ikinci fıkrasında "Bireylerin eğitsel değerlendirmesi ve tanılamasıyla ilgili ilk başvuru; okul yönetimi, veli ya da zihinsel engeli olmayan 18 yaşından büyük bireyin kendisi tarafından; resmî kurumlarda bakım ve barınma hizmetinden yararlanan bireyler için kurumun resmî yazı ile görevlendireceği personel tarafından RAM’a yapılır." hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir.

Rehberlik ve Araştırma Merkezinde, 18 yaş üstü zihinsel yetersizliği olan bireylerin iş ve işlemlerini sürdürebilmesi için anne, baba veya diğer kişilerden mahkeme tarafından verilmiş kısıtlanmış olduğunu ve vasi veya velayet altına bırakıldığını gösterir belgelerden herhangi birinin talep edildiğinden bahisle, 18 yaş üstü zihinsel yetersizliği olan bireyler için vesayet veya velayet belgelerinin istenip istenmeyeceği, anne ve/veya babanın kimlikleri ile gelmelerinin yeterli olup olmayacağı hususlarında tereddüte düşüldüğüne ilişkin başvurular değerlendirilmiştir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunun; "Velayet" üst başlığı altında düzenlenen 335 inci maddesinde: "Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Hâkim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velâyeti altında kalırlar." 340 ıncı maddesinde "Ana ve baba çocuğa, özellikle bedensel ve zihinsel engelli olanlara, yetenek ve eğilimlerine uygun düşecek ölçüde, genel ve meslekî bir eğitim sağlarlar." ve "Vasinin Atanması" üst başlığı altında düzenlenen 419 uncu maddesinde "Kısıtlanan ergin çocuklar kural olarak vesayet altına alınmayıp velâyet altında bırakılır." hükmüne yer verilmiştir.

Bu kapsamda; 18 yaş üstü özel eğitim ihtiyacı olan zihinsel yetersizliği veya otizm spektrum bozukluğu bulunan bireylerin rehberlik ve araştırma merkezlerinde eğitsel değerlendirme ve tanılamasının yapılarak bireyin ihtiyacı doğrultusunda özel eğitim değerlendirme kurulu raporunun düzenlenmesi için anne ve babası ile incelemeye gelen bireylerden yukarıda anılan hükümler çerçevesinde ilaveten velayet/vesayet kararı belgesi istenmesine gerek yoktur. Bununla birlikte anne babası dışında herhangi bir kişi ile gelen bireylerden yetkili yargı mercilerinden alınmış velayet/vesayet kararlarına ilişkin belgelerin istenilmesi ise bireyin menfaati ve kamu yararı açısından gerekli bulunmaktadır. Uygulamaya yönelik iş ve işlemlerin bu doğrultuda yürütülmesi hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.'' denilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne gönderdiği E-70693175-45.02-34488462 sayılı Görüş Talebi konulu 12 Ekim 2021 tarihli resmi yazı konu ile ilgilidir.