Yükseköğretime Bakış 2020: İzleme ve Değerlendirme Raporu

Eğitim-Bir-Sen ve Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın, raporda yer alan önerilerden bazılarını şöyle sıraladı:

Yükseköğretime olan talebin her geçen yıl artacağı göz önünde bulundurularak yükseköğretim kapasitesi artırılmalıdır.

Yükseköğretimin farklı alanlarında mevcut veya yeni açılacak programların kontenjan sayılarına ilişkin kararlar, iş gücü piyasasının ihtiyaçları ve istihdam imkânları dikkate alınarak verilmelidir.

Lise son sınıf düzeyinde üniversite giriş sınavına başvuran ve bir yükseköğretim programına yerleşen öğrenci oranı her geçen yıl düşmektedir. Bu düşüşün nedenleri ayrıntılı olarak incelenmeli ve mevcut yükseköğretim kontenjan politikaları gözden geçirilmelidir.

Türkiye yükseköğretimindeki toplam öğrenci sayısı artış eğiliminde görünüyor olsa da bu artış eğiliminin açık öğretimdeki büyümeden kaynaklı olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Gelinen noktada, Türkiye’de bir yandan ortaöğretimden mezun olan genç sayısı artmaya devam ederken, son yıllarda toplam yüz yüze yükseköğretim öğrenci sayısı artırılamamıştır.

Türkiye, yükseköğretim sisteminin daha nitelikli büyümesi ve artan yükseköğretim talebine cevap verebilmesi için, tercih edilebilir yüz yüze programların sayısını ve kapasitesini artırmalıdır. Açık öğretimin yükseköğretim içerisindeki payı düşürülmeli ve toplumsal saygınlığı yüksek, verimli bir sistem inşa edilmelidir.

Başta vakıflar olmak üzere yükseköğretim kurumlarının yurt sathında daha dengeli dağılmasına yönelik politikalar geliştirilmelidir. Aynı şekilde, toplam öğrenci sayılarının yükseköğretim kurumları arasında daha dengeli dağılımının sağlanarak eğitim hizmetinin kalitesini artırıcı politikalar izlenmelidir.

Doktora mezun sayısındaki artış eğilimi önemli olmakla birlikte, Türkiye’nin mevcut doktoralı öğretim elemanı ihtiyacı dikkate alındığında, doktora mezun sayısının daha da artırılmasına ihtiyaç vardır.

Son yıllarda yükseköğretimden mezun olanların yaklaşık dörtte biri açık öğretim mezunlarıdır. Açık öğretimin yükseköğretim sistemi içerisindeki payı azaltılmalıdır.

Özellikle genç işsizliği azaltmaya ve genç istihdamını artırmaya yönelik etkin politikalar geliştirilmelidir.

Türkiye’nin öğretim üyesi açığının kapatılması için lisansüstü eğitimi destekleyen ulusal ve uluslararası programların kapasiteleri genişletilmelidir.

Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumları arasında öğretim üyesi ve öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayıları bakımından aşırı farklılaşmalar söz konusudur. Öğretim elemanı ihtiyacı olan yükseköğretim kurumlarının personel ihtiyacının karşılanmasına öncelik verilmelidir.

Türkiye’de öğrenci başına yapılan harcamaların OECD ülkeleri ortalamasına çıkarılması için Türkiye’nin mevcut yüz yüze öğrenci sayısı temel alındığında, kamunun 2019 yılı fiyatlarıyla yükseköğretim harcaması 35,41 milyar TL’den 59,55 milyar TL’ye çıkarılmalıdır.

Hem bölünen üniversiteler hem de 2006 ve sonrasında kurulan (üçüncü dalga) üniversitelerin yatırım harcamaları ihtiyaçları da dikkate alınarak, yükseköğretime ayrılan bütçe artırılmalıdır.

Fırsat eşitliğini sağlamak ve erişim oranlarını artırmak için yükseköğretimde burs alan öğrenci sayısı artırılmalıdır.

Türkiye adresli uluslararası yayın ve patent sayılarında genel olarak artış eğilimi söz konusudur. Ancak, Türkiye’nin uluslararası yayın ve patent sayıları yeterli düzeyde değildir. Türkiye’nin AR-GE kapasitesini geliştirmesi ve uluslararası yayın ve patent sayılarını artırması için araştırmacı sayısının artırılması elzemdir. Bunun için uluslararası yayın teşviklerinin ve akademik personelin ortalama uluslararası yayın sayıları artırılmalıdır. Uluslararası araştırmacı ve akademisyenlerin Türkiye’de çalışmalarını teşvik için çalışma şartları cazip hâle getirilmelidir.

Yükseköğretim Bakış : https://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/Yuksekogretime_Bakis_2020.pdf