Bakan Şimşek: Bütün Fikirleri Değerlendiriyoruz

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ''Program gerçekten çalışıyor, belirli alanlarda başarı çok net. Bazı alanlar sabır, kararlılık gerektiriyor. Büyümede daha dengeli bir kompozisyona doğru evrildik.

Büyük cari açık, erimiş rezervler o dönemin yansıması. Gelinen noktada net ihracatın büyümeye katkısı artı 1.6'ya döndü. İç talep hala güçlü ama daha ılımlı hale gelecek. Aşırı ısınmadan, ılımlı bir patikaya geçiş var.

Kaliteli ve dengeli bir büyüme var. Cari açık giderek daralıyor. Mayıs ayı itibarıyla cari açık 25 milyar dolara inmiş olacak. Cari açığın milli gelire oranı yüzde 2,5'in altına inecek. Swap hariç net rezerv geçen hafta cuma itibarıyla 202'nin başından beri ilk kez artıya geçti. Eksi rezerv gündem olmaktan çıktı. Kısa vadeli kaynaklara sırtımızı dayamıyoruz.

Merkez Bankası'na son 2 ayda 65 milyar dolar kaynak girişi oldu. Hacim 70 milyar doların altına indi. Risk primi yüksek çünkü programın başındayız. Tarihte eşi benzeri görülmemiş bir kaynak girişi var. Program beklenilenden daha iyi çalışıyor.

Bugünkü gerçekleşmeler genel olarak bizim hedeflerimizle uyumlu gidiyor. Biz enflasyonun 70'li rakamlarla zirveyi bulacağını geçen sene kamuoyuyla paylaştık. Yıllık enflasyona baktığınız zaman eleştiri haklı. "Program olmasaydı yıllık enflasyon nerede olurdu?" sorusu sorulmaz. Bunu bir kenara bırakalım, varsayımsal bir soru.

Geçen seneki koşullara gidelim. Ülke çok büyük deprem yaşadı. Depremin enflasyona iki etkisi var. Bütçe açığını muazzam bir şekilde artırdı. İkincisi çok büyük olduğu için bazı büyükşehirlere nüfus kayışı oldu. O da kiraları artırdı. Deprem enkazının temizliği, inşaatların başlaması yazı buldu. İnşaat malzemelerinde, işçilik ücretlerinde muazzam artış oldu.

Gelelim ikinci hususa, geçen sene kuru serbest bırakmak zor kaldık. Çünkü 2021 yılında dolar/TL 18 liraya çıkmış, bir takım tedbirler alınmış KKM gibi. Uzun süre kur tutulmuş, 2023'ün neredeyse mart, nisanına kadar. Ama o dönemde enflasyon hala çok yüksek. Cari açıkta ihracat üzerinden bir çıkış sağlanacaksa, kuru biz mecburen serbest bıraktık. Kur geçişkenliği hiçbir dönemde olmadığı kadar yüksek.

Depremin ve seçim etkisiyle bütçe açığının yüzde 10'lara çıkma ihtimalinden bahsediliyordu. Bütçe açığı yüzde 5'e çekmek için vergileri artırdık.

"Birinci yıl geçiş yılı, enflasyon yükselecek" dedik. Bugün gelinen noktada yüzde 75,4 yüksek bir enflasyon ama geçmiş 12 ayı yansıtıyor. Baz etkisiyle yükselince neden atıfta bulunulmuyor?

Mayıs ayı enflasyonu Mayıs 2023 ile Mayıs 2024 arasındaki fiyatlar genel seviyesindeki artışı yansıtıyor. Geçmiş o. Program açısından anlamlı değil. Program geleceğe bakıyor. Şimdi önümüzdeki 12 ay için bugün piyasa diyor ki 'Enflasyon yüzde 33 olacak.' Şimdi neredeyiz? Yüzde 75,4'te. Nereye gideceğiz, yüzde 33.

Biz piyasa öngörüsünün biraz muhafazakar olduğu kanısındayız. Çünkü biz, piyasa öngörülerinin zamanla, dezenflasyonun hız kazanmasıyla birlikte iyileşeceğine inanıyoruz. Maliye politikasında ilave tedbirler alacağız. Maliye politikası ayağı güçlenecek, özellikle gelecek sene bütçe açığı yüzde 3'ün altına inecek.

Gelecek yıl dezenflasyonist maliye politikası uygulayacağız. Özellikle vergide adalet ve etkinliği sağlayacak bir reform için çalışmamızda son aşamaya geldik. Haziran ayına yetişir mi bilmiyorum.

Gelecek sene, bütçe açığı çok net şekilde yüzde 3'ün altına inecek. Geçen sene tedbir almasaydık bütçe açığı yüzde 10 olacaktı. Bu sene hedef açığı yüzde 5'in altına düşürmek. Yani enflasyon açısından nötr veya destekleyici hale getirmek.

Seçici kredi kısıtlamaları var. Miktarsal sıkılaştırma var. Dolayısıyla bu enflasyon düşecek ve kalıcı olarak düşecek. Ama zaman alacak. Enflasyonun şok öncesi döneme geri gelmesi ortalama 3,4 yıl alıyor. Daha biz ilk yılımızdayız.

Enflasyon kalıcı olarak düşecek ama bütün aktörlerin sabırlı olması lazım, biz de kararlıyız. Hizmetlerdeki fiyat katılığını çözmek zaman alacak. Otomotiv ve gayrimenkulde fiyatlar düşüyor, enflasyondaki düşüş hissediliyor.

Kur oynaklığı azaldı. Bütün göstergeler kurda istikrara işaret ediyor. Tekerleği yeniden keşfetmeye gerek yok, dünya ne yapıyorsa onu yapıyoruz. İthalat azalmaya devam edecek. Cari açıktaki iyileşme hedeften daha iyi gidiyor.

Enerjide dışa bağlılığın azaltılması en kritik değişkendir. Enerjinin ithalattaki payı çok yüksek. Özellikle yenilenebilir enerji, dünya ve Türkiye'deki aktörlerin ilgisi çok büyük. Son 12 ayda yaklaşık net bazda 17 milyar dolarlık yabancı girişi var.

Yabancıların tahvillerdeki oranı yüzde 10'lara gidiyor. Enflasyonu indireceğimize dair güven arttığı zaman ben inanıyorum çok ciddi fon akışı olacak. Para piyasasındaki sıcak kaynağa sırtımızı dayayamayız. Bankalar uzun vadeli finansmalara da erişebiliyor.

Bizim çok taraflı bankalarla ilişkilerimiz çok iyi; Dünya Bankası, EBRD, İslam Kalkınma Bankası, Asya Altyapı Yatırım Bankası. Çok büyük ihtimalle bu ay içerisinde Dünya Bankası Başkanı bizi ziyarete gelecek.

Şu anda taahhüt veya taahhüte dönüşecek pozisyonları dikkate alırsanız 60 milyar doların üzerinde bir kaynağı önümüzdeki üç yıl içinde Türkiye'ye kanalize edecekle, sırtımızı sıcak kaynağa dayamıyoruz. Likidite konusunda gerekirse Hazine olarak destek olacağız, alternatiflere bakıyoruz, borçlanma sınırımız var. Yetkiler çerçevesinde durum değerlendirmesi yapıyoruz.

Bizim ne örtük ne açık bir kur tahhüdümüz yoktur, olmayacaktır. Carry trade, piyasanın bir parçası, bu olacak. Program sonuç verdikçe vadelerin uzayacağını düşünüyorum. Ben risklerin azaldığı kanısındayım.

Bizim tercihimiz küresel doğrudan yatırımlardır. Doğrudan yatırım istiyoruz, yatırımları artırmak zaman alır. Şu anda piyasa bizi sanki kredi notumuz 1,5 kademe daha yukarıdaymış gibi fiyatlıyor.

Hiçbir şey yapmazsak düzenleme temmuzda ortadan kalkıyor. Şu anda böyle bir düzenleme yapmaya yönelik çalışmamız yok. KİT'lerde yönetişim reformu gibi birçok gündemimiz var

Kamu ihale reformu yapacağız. İstisnaları önemli ölçüde azaltacak adımlar atacağız. Vergide adalet ve etkinlik önemli bir önceliğimiz. Türkiye'deki kurumlar vergisi mükelleflerinin önemli bir kısmı uzun yıllardır zarar beyan ediyorlar.

20 yıl boyunca zarar eden bir şirketi açık tutarmısınız? Yüksek teknoloji Teslavari firmalar istisna tabi. Ama normal geleneksel bir sektörden 5 yıl üst üste zarar etseniz devam edermisiniz? İstisna ve muafiyetlere bakıyoruz. Bütün bu konuları içeren önemli bir çalışmamız var. Belirli bir noktaya gelince kamuoyuyla paylaşırız.

Asgari gelir vergisi konusunda bütün fikirleri değerlendiriyoruz.

Bu ayın sonunda Singapur'daki FATF genel kurulun gündem maddelerinden biri de Türkiye'nin gri listeden çıkartılıp çıkartılmayacağı konusu. Biz gitmeyi planlıyoruz. İlk sinyaller giden heyetin olumlu rapor yazdığı yönünde, siyasi bir mülahaza olmazsa Türkiye, Gri Liste'den çıkmış olacak.'' dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda sunum yapan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, ''Piyasadan ilave 550 milyar TL olmak üzere toplam 1,5 trilyon TL'den fazla likidite çektik. Likidite gelişmelerini yakından takip ederek, sterilizasyon araçlarını gerektiğinde etkin bir şekilde kullanacağız. Sıkı politika talebi dengeleyecek, tasarrufları teşvik edecek.

Konut fiyatlarındaki yavaşlamanın, ilerleyen dönemde gecikmeli olarak kira artışını sınırlayabileceğini değerlendiriyoruz. Son 9 ayda TL mevduat payı yüzde 32'den yüzde 48'e yükselirken, KKM payı yüzde 26'dan yüzde 13,4'e geriledi.

Henüz resmi olmayan verilere göre, swap hariç net rezervde geçtiğimiz hafta itibarıyla pozitife geçmiş bulunuyoruz. Olumsuz baz etkisiyle enflasyon mayısta zirveye ulaşmıştır, böylece geçiş döneminin sonuna gelmiş bulunmaktayız.

Yılın geri kalanında enflasyonun istikrarlı olarak gerileyeceği dezenflason dönemine gireceğiz. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar, para politikasındaki sıkı duruşu sürdürüleceğiz.

Hazirandan itibaren yaşayacağımız dezenflasyon sürecinde, enflasyonu belirlediğimiz ana hedeflerle uyumlu şekilde düşürmek için ne gerekiyorsa yapacağız. Enflasyon yıl sonunda yüzde 38'e iner.'' dedi.

Sunuma https://tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/74b2309f-db27-4691-b11b-71e4c685613d/SunumB_04_06_2024.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-74b2309f-db27-4691-b11b-71e4c685613d-o.zr5Zq linkinden ulaşabilirsiniz.