Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (4 Ocak 2023)

Teklif ile; kamu görevlilerinin aylık ve ücretleri ile malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarında artış oranının %30 olarak uygulanması; emeklilere ve hak sahiplerine ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları için asgari ödeme tutarının 5.500 Türk lirası olarak belirlenmesi; işverenlere sağlanan "asgari ücret desteğinin" 2023 yılının Haziran ayına kadar uzatılması ve bu desteğin tutarının 100 Türk lirasından 400 Türk lirasına çıkarılması; Koronavirüs salgını nedeniyle yapılan kısa çalışma ödemelerinde, hatalı işlemlerden dolayı hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik bildirilen sigortalıların hizmetlerinin fiilî duruma getirilmesi; 2021 yılında UEFA Şampiyonlar Ligi Finali için sağlanması öngörülen vergi istisna ve muafiyetine ilişkin düzenlemelerin 2023 yılı için geçerli olması amaçlanmaktadır.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifimiz ve gerekçesi ekte sunulmaktadır. Gereğini arz ederiz

GENEL GEREKÇE

Hazırlanan Kanun teklifi ile; Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme hükümleri gereğince kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde 1/1/2023 - 30/6/2023 tarihleri arasındaki dönem için enflasyon farkı dahil uygulanması öngörülen artış oranının, çalışanlarımızın ve emeklilerimizin refah düzeyini arttırmak amacıyla %30 olarak uygulanmasını sağlayacak düzenleme yapılmaktadır.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında ödenen gelir ve aylıkların da (malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları) %30 oranında arttırılması amaçlanmaktadır.

Buna paralel olarak yaşlılık/malullük/ölüm aylığı almakta olan emeklilerimize ve hak sahiplerine dosya bazında 3.500 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı da 5.500 TUye yükseltilmektedir.

İşverenlerin işgücü maliyetlerini düşürerek istihdamı korumaları ve artırmalarını desteklemek için 2016 yılmdan 2022 yılı sonuna kadar sağladığımız asgari ücret desteğinin, özellikle küçük işletmecilerimizin bu yükün altından daha kolay kalkmalarını temin amacıyla, 2023 yılı Ocak ila Haziran aylarım kapsayacak şekilde uzatılması ve tutarının da 100 TL den 400 TL ye çıkarılması yönünde düzenleme yapılmaktadır.

5510 sayılı Kanunda yapılan bir diğer düzenleme de Koronavirüs salgını sebebiyle yapılan kısa çalışma ödemelerinde hatalı işlemlerden dolayı hizmetleri Kuruma eksik bildirilen sigortalıların hizmetlerinin fiili duruma getirilmesi amaçlanmıştır.

Diğer taraftan, ülkemizde yapılması planlanan 2021 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali Koronavirüs salgını nedeniyle organize edilememiş ve Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından 2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finaline ülkemizin ev sahipliği yapması kararlaştırılmıştır. 2021 yılında UEFA Şampiyonlar Ligi Finali için sağlanan vergi istisnası ve muafiyet düzenlemelerinin 2023 finali için geçerli olması yönünde düzenleme önerilmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- UEFA tarafından 2023 yılındaki Şampiyonlar Ligi finalinin İstanbul'da düzenleneceği açıklanmıştır. Yapılan değişiklikle, maddede 2021 UEFA Şampiyonlar Ligi finali için sağlanan istisnanın, yeni takvime göre 2023 finali için geçerli olması sağlanmaktadır.

MADDE 2- Madde ile, yaşlılık/malullük/ölüm aylığı almakta olan emeklilerimize ve hak sahiplerine dosya bazında 3.500 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarının 5.500 TL'ye yükseltilmesi amaçlanmıştır.

MADDE 3 - Madde ile, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine ödenen gelir ve aylıkların %30 oramnda arttırılarak sigortalı ve hak sahiplerinin refahlarının yükseltilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, Maddeye eklenen ikinci fıkra ile gelir/aylıklara aynı dönemde yapılacak artışa ilişkin 5510 sayılı Kanunun 55 inci maddesinin ayrıca uygulanmaması amaçlanmıştır.

MADDE 4 - İşverenlerin işgücü maliyetlerini düşürerek istihdamı korumaları ve artırmalarını desteklemek amacıyla 2016 yılından 2022 yılı sonuna kadar her yıl asgari ücret desteği sağlanmıştır. Madde ile, 5510 sayılı Kanuna geçici madde eklenerek, 2023 yılı Ocak ila Haziran aylarına da istihdamı desteklemek için işgücü maliyetlerini azaltmak üzere, maddede belirtilen işverenlere, finansmanı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak şekilde, ödeyecekleri sigorta priminden mahsup edilerek günlük 13,33 TL, aylık 400 TL asgari ücret desteği sağlanması amaçlanmaktadır.

MADDE 5- 5510 sayılı Kanuna geçici madde eklenerek Koronavirüs salgını sebebiyle yapılan kısa çalışma ödemelerinde hatalı işlemlerden dolayı hizmetleri Kuruma eksik bildirilen sigortalıların hizmetlerinin fiili duruma getirilmesi amaçlanmıştır.

MADDE 6 - Koronavirüs salgım nedeniyle 2021 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali ülkemizde organize edilememiş ve Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından 2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finaline ülkemizin ev sahipliği yapması kararlaştırılmıştır. Yapılan düzenleme ile maddede yer alan kurumlar için öngörülen muafiyet hükümlerinin, yeni takvime göre ülkemizde tertiplenecek 2023 finali için geçerli olması sağlanmaktadır.

MADDE 7 - Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollanna Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme hükümleri gereğince kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde 1/1/2023 - 30/6/2023 tarihleri arasındaki dönem için enflasyon farkı dahil uygulanması öngörülen %16,48 artış oranının, %13,52 puan eklenmek suretiyle %3 O olarak uygulanması ve % 13,52 puanlık söz konusu ilave oramn aym döneme ilişkin enflasyon farkı hesaplamasında dikkate alınmaması amaçlanmaktadır. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına katsayıları, sözleşme ücreti artış oranlarım, ücret tavanlarmı ve ortalama ücret toplamı üst sınırım %30 artış oranına uygun olarak belirleme ve duyurma yetkisi verilmektedir.

MADDE 8- Yürürlük maddesidir.

MADDE 9- Yürütme maddesidir.

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA VE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1- 25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun geçici 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan "2019 UEFA Süper Kupa Finali ve 2021 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakalarına" ibaresi "2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakasına" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 2 - 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun ek 19 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan "3.500" ibaresi "5.500" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 3-5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir:

"GEÇİCİ MADDE 92- Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine; 2023 yılı başından önce bağlanmış gelir ve aylıklar ile 2023 yılında bağlanacak malullük, yaşlılık veya ölüm aylıklarının bu Kanunun 27 nci, 29 uncu, 33 üncü ve geçici 2 nci maddelerine göre 2023 yılı Ocak ayı itibarıyla hesaplanan aylık tutarları dosya bazında ödenmesi gereken miktar esas alınmak kaydıyla 2023 yılı Ocak ayından geçerli olmak üzere %30 oranında artırılır.

Birinci fıkrada belirtilen şekilde artırılan gelir ve aylıklar, 2023 yılı Ocak ayında bu maddede belirtilen artış dışında 55 inci maddeye göre aynca artırılmaz."

MADDE 4-5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 93-4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kollan hükümleri uygulanan sigortalıları çalıştıran işverenlerce;

a) 2022 yılının aynı ayma ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 250 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, 2023 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,

b) 2023 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan işyerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının, 2023 yılı Ocak ilâ Haziran aylan/dÖnemi için günlük 13,33 Türk lirası ile çarpımı sonucu bulunacak tutar, bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilir ve bu tutar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanır. Ancak (a) bendinde belirtilen prime esas günlük kazanç tutarı 6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait işyerleri için 500 Türk lirası olarak esas alınır.

Bu madde kapsamında destekten yararlanılacak ayda/dönemde, 2022 yılı Ocak ilâ Aralık ayları/döneminde aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında bildirimde bulunulması hâlinde bu madde hükümleri uygulanmaz.

Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi İşsizlik Sigortası Fonu katkısından yararlanmak amacıyla muvazaalı işlem tesis ettiği anlaşılan veya sigortalıların prime esas kazançlarım 2023 yılı Ocak ilâ Haziran aylan/dönemi için Kuruma bildirmediği veya eksik bildirdiği tespit edilen işyerlerinden İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanan tutar, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınır ve bu işyerleri hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz. Ancak, ilgili ayda 2023 yılı Ocak ilâ Haziran aylarına/dönemine ait aylık brüt asgarî ücretin onda birini geçmeyecek tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığımn tespiti durumunda Kurumca yapılacak ihtar üzerine on beş günlük süre içinde söz konusu eksikliği gideren işyerleri hakkında bu madde hükümleri uygulanmaya devam eder.

İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili 2023 yılı Ocak ilâ Haziran aylarına/dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresi içerisinde vermediği, sigorta primlerini yasal süresinde ödemediği, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı durumlarının tespit edilmesi, Kuruma prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunması hâllerinde bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendine ilişkin hükümler uygulanmaz. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunim 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendiren işverenler bu tecil ve taksitlendirme devam ettiği sürece anılan fıkra hükmünden yararlandırılır. Bu maddenin uygulanmasında bu Kanunun ek 14 üncü maddesi hükümleri uygulanmaz.

Birinci fıkranın (a) bendinin uygulanmasında, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması hâlinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimler esas alınır. 2022 yılından önce bu Kanun kapsamına alınmış ancak 2022 yılında sigortalı çalıştırmamış işyerleri hakkında birinci fılcranın (b) bendi hükümleri uygulanır.

Sigortalı ve işveren hisselerine ait sigorta primlerinin Devlet tarafından karşılandığı durumlarda işverenin ödeyeceği sigorta priminin İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanacak tutardan az olması hâlinde sadece sigorta prim borcu kadar mahsup işlemi yapılır.

3213 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi uyarınca ücretleri asgarî ücretin iki katından az olamayacağı hükme bağlanan "Linyit" ve "Taşkömürü" çıkanlan işyerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için birinci fıkranın uygulanmasında (a) bendi uyarınca belirlenecek günlük kazanç 667 Türk lirası olarak ve 2022 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının yüzde 50'sini geçmemek üzere, 2023 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınır.

Bu madde hükümleri, 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanmaz.

4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarlar bu idarelerce işverenlerin hak edişinden kesilerek Türkiye İş Kurumuna iade edilir.

2023 Ocak ilâ Haziran aylarına/dönemine ilişkin yasal süresi dışında Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya Hazine ve Maliye Bakanlığına verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Türkiye îş Kurumunun görüşleri alınmak suretiyle Kurum tarafından belirlenir.

MADDE 5-5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 94- 4447 sayılı Kanunun Geçici Madde 29 ve Geçici madde 32 hükümlerinden yararlanan işverenler tarafından Kuruma sigortalılar adına eksik bildirilen günlere ilişkin ek nitelikteki muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin/aylık prim hizmet belgelerinin işverenin Kuruma başvuru tarihini takip eden aybaşından itibaren üç ay içinde verilmesi ve muhteviyatı primlerin de aynı sürede ödenmesi halinde, söz konusu yükümlülükler süresi içerisinde yerine getirilmiş sayılır. Bu maddenin yürürlük tarihine kadar bu kapsamda tahsil edilmiş primler ve idari para cezaları iade veya mahsup edilemez. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir."

MADDE 6 - 13/06/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 11 inci maddesinde yer alan "2019 UEFA Süper Kupa Finali ve 2021 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakalarının" ibaresi "2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali müsabakasının" şeklinde değiştirilmiştir.

MADDE 7 - 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 43 - 4688 sayılı Kanuna göre düzenlenen Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollanna Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllanm Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin İkinci Kısım Birinci Bölümünün 5 inci, 6 ncı, 7 nci ve 8 inci maddeleri uyarınca 1/1/2023-30/6/2023 dönemine ilişkin katsayılar, sözleşme ücreti artış oranlan, ücret tavanları ve ortalama ücret toplamı üst sınınna uygulanacak artış oranı %30 olarak uygulanır. Hazine ve Maliye Bakanlığı bu madde kapsamında katsayıları, sözleşme ücreti artış oranlarım, ücret tavanlarını ve ortalama ücret toplamı üst sınırım söz konusu artış oranına uygun olarak belirler ve duyurur."

MADDE 8- Bu Kanunun;

a) 2 ve 3 üncü maddeleri 2023 yılı Ocak ayı ödeme döneminden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde,
b) 7 inci maddesi 1/1/2023 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,
c) Diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 9- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.

KANUN TEKLİFİ