Aile ve Gençlik Fonu Kurulması Hakkında Kanun Teklifi (2 Kasım 2023)

Teklif ile, aile müessesesinin desteklenmesi, güçlendirilmesi, gençlerin sosyal risklere karşı korunması ve gelişimleri ile girişimlerine destek sağlanmasına yönelik gerekli kaynağın oluşturulması için Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz, Aile ve Gençlik Fonu’nun kurulması; Fon’un yönetim esaslarının, işleyişinin, kaynaklarının ve giderlerinin belirlenmesi; Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projeler için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına kaynak aktarılmasına ilişkin esasların tespit edilmesi; Fon tarafından talep edilen bilgi ve belgelere ilişkin çerçevenin çizilmesi; Fon’un kurumlar ve damga vergisi ile harçlardan muaf tutulması; Fon’a yapılan bağış ve yardımların veraset ve intikal vergisinden, Fon’un kaynaklarından yararlanıcılara aktarılan tutarlar dolayısıyla bankalar ve finansman şirketleri tarafından tahsil edilen faiz tutarları ile kar paylarının banka ve sigorta muameleleri vergisinden ve kaynak kullanımını destekleme fonuna yapılacak kesintilerden istisna tutulması amaçlanmaktadır.

GENEL GEREKÇE

Aile kurumu, toplumumuzun temel birimi ve en önemli sermayesi olmakla beraber bireyi topluma hazırlayan yegâne kurumdur. Sağlam temeller üzerine inşa edilmiş bir aile, sağlıklı bir toplumun en önemli bileşenidir. Ailenin sahip olduğu güç ve çözüm kabiliyeti, toplumsal huzurun da teminatıdır. Toplumsal yapının ve kalkınmanın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilirliği için aile kurumunun güçlendirilmesi son derece önem arz etmektedir.

Aile kurumu, bireyin ilk sosyal çevresi olması, bireye destek ve güven ortamı sunması, bireyin kimlik gelişiminde oldukça önemli bir konumda olması sebebiyle bireylerin yaşamında temel dayanak noktasını oluşturmaktadır. Birey sosyal varlık olma özelliğini bu yakın insan ilişkileri içinde kazanır. Yoğun ve yakın insan ilişkileri ile oluşan en uzun süreli etkileşim ağı olması nedeniyle aile, toplumun en temel kurumlarından biridir.

Söz konusu öneminden dolayı aile, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, toplumun temel kurumu olarak tanımlanmaktadır. Anayasa'nın 41'inci maddesinde yer alan; "Aile Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilâtı kurar." hükmü ile de bu yaklaşım vurgulanmaktadır.

Bu kapsamda Teklif ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Aile ve Gençlik Fonu'nun kurulması öngörülmektedir. Fon vasıtasıyla, hali hazırda yürütülen destek programlarının etkililiğinin artırılması, hizmetlerin çeşitlendirilmesi ve yaygınlaştırılması ile aile kurumunun güçlendirilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda dinamik ve genç nüfus yapısının korunması ve evlenecek gençlerin desteklenerek aile kurumunun temellerinin sağlamlaştırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda Teklif ile gelecek nesillerin sağlıklı aile ortamında hayata hazırlanması ve toplum refahının devamının sağlanması amaçlanmaktadır.

Ayrıca gençlerimizin hayalleri, idealleri, enerjileri ve dikkate değer vizyonları, içinde yaşadıkları toplumların sürekli gelişimi için vazgeçilmez unsurlardır. Bununla birlikte gençlerin karşılaştıkları problemler de günümüz toplumları ve gelecek nesiller için sorun ve beklentilerin asli unsurları olarak öne çıkmaktadır. Bu çerçevede Teklif ile; Fon vasıtasıyla ülkemizin beşeri sermayesi olan gençlerin nicelik ve nitelik bakımından en üst düzeye taşınması amacıyla; gelişimlerinin ve girişimlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Bu kapsamda Fonun kaynaklarının:

- Aile müessesesinin korunması ve güçlendirilmesi,
- Gençlerin evliliklerinin daha sağlam temeller üzerine kurulmasının sağlanması,
- Gençlerin ve ailelerin sosyal risklere karşı korunması,
- Gençlerin gelişim ve girişimlerine destek verilmesi için kullanılması öngörülmektedir. Bu itibarla belirlenen kaynakların yalnızca yukarıda belirtilen amaçlara özgülendiği Fon şeklinde özel bir yapı kurulmaktadır.

Söz konusu Fon'un gelirlerinin önemli bir kısmının kamu kaynaklarından karşılanacağı, yönetiminin farklı kamu kurumlarının temsilcilerinden oluşacağı ve gerçekleştireceği bazı işlemlerin kişilik gerektirebileceği hususları dikkate alınarak Fon'a kamu tüzel kişiliği verilmektedir. Fon'un amaçlan ile uygun projelerinin Yönetim Kurulunca onaylanmasından sonra ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına kaynak aktarımı yapılması öngörülmektedir.

Kaynak aktarımı yapılacak projelerin, projelere aktarılacak kaynak tutarının ve harcama programlarının Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı başkanlığındaki, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısından oluşan ve oy çokluğu ile karar alan Fon Yönetim Kurulu tarafından belirlenmesi öngörülmektedir.

Fonun gelirlerinin, 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu kapsamında tahsil edilen Devlet hissesinin ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında tahsil edilen Devlet hakkının %20'si, Kanun ve kararnamelerle kurulu bulunan ve kurulacak olan fonların gelirlerinden Cumhurbaşkanı kararıyla %10'una kadar aktarılacak tutarlar, proje geri ödemeleri, yurt içi ve yurt dışı her nevi nakdî bağış, yardım ve hibeler ile diğer gelirlerden oluşması öngörülmektedir. Ayrıca Cumhurbaşkanına; 6491 sayılı ve 3213 sayılı Kanun kapsamında aktarılacak tutarları iki katma kadar artırma ve sıfıra kadar indirme yetkisi verilmektedir. Fonun giderlerinin ise onaylanan projeler kapsamında aktarılan tutarlar (teşvik, hibe, destek, kredi ile teminatlar için) ve operasyonel giderlerden oluşması öngörülmektedir.

Kamu kaynaklarının kullanılmasına ilişkin hesap verilebilirlik ve şeffaflık ilkeleri kapsamında Fona ilişkin mali verilerin en geç altışar aylık dönemler itibarıyla kamuoyu ile paylaşılması öngörülmektedir.

Fona ve Fonun kaynaklarına ilişkin gelir/kurumlar vergisi, veraset ve intikal vergisi, damga ve harçlar, BSMV ve KKDF kapsamında bazı muafiyet ve istisnalar da tanınması düzenlenmektedir.

Fonun çalışma usul ve esasları. Fonun kaynakları ve giderleri ile Fondan kaynak aktarımına ilişkin usul ve esaslarının Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi öngörülmektedir.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Madde ile; aile birliğinin oluşması ve sağlam temeller üzerinde kurulması ile aile yapısının desteklenmesi, gençlere geleceklerini güçlü temeller üzerinde inşa etmelerinde yardımcı olunması, gençlerin gelişim ve girişimlerine destek verilip sosyal risklere karşı korunmaları amacıyla Fon kurulması ve bu Fonun çalışma usul ve esaslarının düzenlenmesi öngörülmektedir.

MADDE 2- Madde ile Fon'un kuruluş, yönetim ve işleyişine ilişkin genel çerçeve belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Fonun Yönetim Kurulunun Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı başkanlığında. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısından oluştuğu belirtilmiş olup, Fondan kaynak aktarımı yapılacak projeleri, aktarılacak kaynak tutarını, harcama programlarını belirlemeye yetkili olduğu ve kararlarını oy çokluğu ile alacağı düzenlenmektedir. Ayrıca Fonun sekretarya hizmetlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütüleceği ve Fon kaynaklarının 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansman ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 12 nci maddesinde geçen nakit yönetim kuralları çerçevesinde değerlendirileceği öngörülmektedir.

MADDE 3- Madde ile; Fon kaynakları (ilgili kanunlar kapsamında tahsil edilen petrol, doğal gaz ve maden gelirlerinin belirli bir oranı (%20'si), diğer fonların gelirlerinin bir kısmı, geri ödeme tutarları, bağış, yardım ve hibeler ve diğer gelirler) ve fon giderleri (onaylanan projeler kapsamında aktarılan tutarlar ve operasyonel giderler) düzenlenmiştir. Ayrıca 6491 sayılı ve 3213 sayılı Kanun kapsamında aktarılacak tutarlara ilişkin yüzdeleri %0 ila %40 arasında belirleme yetkisi (anılan kanunlar için ayrı ayrı olmak üzere) Cumhurbaşkanına verilmektedir.

MADDE 4- Madde ile; temel olarak Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projeler için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına Fondan kaynak aktarımı ve öngörülmesi durumunda aktarılan bu tutarların Fona geri ödenmesi süreci açıklanmaktadır. Projelerin ekonomik ve teknik açıdan yapılabilirliği ile Fon tarafından aktarılan tutarların kullanılmasına ilişkin sorumluluk ilgili kurum ve kuruluşlara bırakılmış ve Ödeneklerin kaydedilmesi ile harcanmayan kısımları ertesi yıla devretme yetkileri de yine bu kurum ve kuruluşlara verilmiştir. İlgili kurum ve kuruluşlara aktarılan kaynakların daha etkin bir şekilde yararlanıcılara ulaştırılabilmesi ve doğabilecek geri ödemelerin tahsili adına bu kurum ve kuruluşların, 6493 sayılı Kanun kapsamındaki ödeme hizmeti sağlayıcıları (5411 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi), 6361 sayılı Kanun kapsamındaki finansman şirketleri ve kredi garanti kurumları ile protokol yapabilmesine imkân tanınmaktadır.

MADDE 5- Madde ile; Fonun talebi halinde, görev alanıyla sınırlı olmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşlar ile bunların protokol imzaladığı finansal kuruluşların bilgi verme ve raporlama yükümlülüğünün çerçevesi çizilmektedir. Ayrıca fon harcamalarına ilişkin şeffaflığın sağlanabilmesi adma Fona ilişkin mali verilerin en geç altışar aylık dönemler itibanyla kamuoyu ile paylaşılacağı düzenlenmiştir. Öte yandan meri mevzuat hükümleri çerçevesinde Fon Sayıştay tarafından denetime tabi olacaktır.

MADDE 6- Madde ile; Fonun tâbi olduğu muafiyet (kurumlar vergisi, damga vergisi ve harçlar) ve istisnalar düzenlenmektedir. Aynca, Fonun görevleriyle ilgili faaliyetlerinden elde ettiği kazançları dolayısıyla iktisadi işletme oluşmuş sayılmayacağı ve Fona yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamının 193 sayılı Kanun ile 5520 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilebileceği düzenlenmektedir.
Fonun kaynaklanndan yararlanıcılara aktarılan tutarlar dolayısıyla bankalar ve finansman şirketleri tarafından tahsil edilen faiz tutarları ile kar payları banka ve sigorta muameleleri vergisinden ve kaynak kullanımını destekleme fonuna yapılacak kesintilerden müstesna olacağına ilişkin düzenleme yapılması öngörülmüştür.

MADDE 7- Madde ile Cumhurbaşkanına; Fonun çalışma usul ve esasları, Fonun kaynaklan/giderleri ile Fondan yapılacak kaynak aktarımlarma yönelik düzenleme yapma yetkisi verilmektedir.

MADDE 8- Yürürlük maddesidir.

MADDE 9- Yürütme maddesidir.

AİLE VE GENÇLİK FONU KURULMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

Amaç ve kapsam

MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı, aile müessesesinin desteklenmesi, güçlendirilmesi, gençlerin sosyal risklere karşı korunması ve gelişimleri ile girişimlerine destek sağlanmasına yönelik kaynağın oluşturulması, yönetilmesi ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına aktarılması için Aile ve Gençlik Fonu (Fon) kurmak, Fonun yönetimi ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Fonun kuruluşu, yönetimi ve işleyişi

MADDE 2- (1) Bu Kanunun amacının gerçekleştirilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz Aile ve Gençlik Fonu kurulmuştur.

(2) Yönetim Kurulu; Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı başkanlığında, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan Yardımcısı, Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısından olmak üzere beş kişiden teşekkül eder ve kurul kararlan oy çokluğu ile alınır. Bakan Yardımcıları ilgili Bakanlar tarafından görevlendirilir.

(3) Fon, Yönetim Kurulu tarafından yönetilir. Yönetim Kurulu, Fondan kaynak aktarımı yapılacak projeleri, aktarılacak kaynak tutarını, harcama programlarını belirlemeye yetkilidir.

(4) Fonun kaynaklan 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 12 nci maddesi çerçevesinde belirlenen esaslara göre değerlendirilir.

(5) Fonun sekretarya hizmetleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yerine getirilir.

Fonun kaynakları ve giderleri

MADDE 3- (1) Fonun kaynakları;

a) 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu kapsamında tahsil edilen Devlet hissesinin ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında tahsil edilen Devlet hakkının yüzde 20’sinden,

b) Kanun ve kararnamelerle kurulu bulunan ve kurulacak olan fonların gelirlerinden Cumhurbaşkanı kararıyla yüzde 10’una kadar aktarılacak tutarlardan,

c) Geri ödeme öngörülen projeler kapsamında geri ödemelerden oluşan tutarlardan,

ç) Yurt içi ve yurt dışı kaynaklı her nevi nakdî bağış, yardım ve hibelerden,

d) Diğer gelirlerden oluşur, (a) bendindeki oranı sıfıra kadar indirmeye veya iki katma kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Bu oran 6491 sayılı Kanun ve 3213 sayılı Kanun açısından farklı belirlenebilir.

(2) Fonun giderleri;

a) Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projeler kapsamındaki teşvik, hibe, destek, kredi ile teminatlar için ilgili kurum ve kuruluşlara aktarılan tutarlardan,
b) (a) bendindeki giderlerden kaynaklı hizmet bedeli, ücret ve komisyonlardan,
c) Fonun kaynaklarının yönetimi ve Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projeler kapsamındaki giderlerden,
ç) Diğer operasyonel giderlerden oluşur.

(3) 3213 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin on üçüncü fıkrası kapsamındaki aktarımlar, birinci fıkranın (a) bendindeki oran nispetindeki Fon geliri ayrıldıktan sonra kalan tutar üzerinden yapılır.

Fondan yapılacak kaynak aktarımları

MADDE 4- (1) Kanunun amacına uygun olarak Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projeler için, harcama programı kapsamında ödenmek üzere Fondan, Yönetim Kurulu kararı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına kaynak aktarılır. Projelerin ekonomik ve teknik açıdan yapılabilirliği ile Fon tarafından aktarılan tutarların mevzuata uygun, etkili, ekonomik ve verimli kullanımına ilişkin sorumluluk ilgili kurum ve kuruluşlara aittir.

(2) Birinci fıkra kapsamında aktarılan tutarlar genel bütçe kapsamındaki idareler için genel bütçeye, diğer idareler için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının bütçesine gelir kaydedilir. Kaydedilen tutarlar karşılığını ilgili idare bütçelerinde açılacak tertiplere ödenek kaydetmeye ve bu suretle ödenek kaydedilen tutarlardan yılı içinde harcanmayan kısımları ertesi yıla devretmeye ilgili idareler yetkilidir.

(3) Geri ödeme öngörülen projelerde birinci fıkra kapsamında aktarılan tutarlar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına geri ödenir. İlgili kurum ve kuruluşlara geri ödenen tutarları genel bütçe kapsamındaki idareler için genel bütçeye, diğer idareler için ilgili kurum ve kuruluşların bütçesine gelir ve ödenek kaydetmeye ilgili idareler yetkilidir. Bu fıkra kapsamında gelir ve ödenek kaydedilen tutarlar bir sonraki ayın en geç onuncu iş günü içerisinde ilgili kurum ve kuruluşlarca bütçeye gider kaydıyla Fona aktarılır.

(4) Yönetim Kurulu tarafından onaylanan projelerin süreli olması ve harcama programı kapsamında ödenen tutarların ilgili kurum ve kuruluşlarca harcanmaması durumunda, harcanmayan tutarlar ilgili projenin bitişini müteakip en geç onuncu iş günü içerisinde ilgili kurum ve kuruluşlarca bütçeye gider kaydıyla Fona aktarılır.

(5) Birinci fıkra kapsamında ilgili kurum ve kuruluşlara aktarılan kaynakların yararlanıcılara aktarılabilmesi ve doğabilecek geri ödemelerin alınabilmesi için bahse konu kurum ve kuruluşlar 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme hizmeti sağlayıcılar, 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansman şirketleri ile kredi garanti kuramlarıyla protokol yapabilir.

Bilgi verme ve raporlama

MADDE 5- (1) Bu Kanunun uygulanması kapsamında Fon tarafından veri ve bilgi talep edilmesi halinde, ilgili kurum ve kuruluşlar ve 4 üncü maddenin beşinci fıkrası kapsamında protokol imzalanan kuruluşlar Yönetim Kuruluna sunulan projelere ilişkin talep edilen her türlü veri ve bilgiyi Fonun belirleyeceği şekil ve süreler içerisinde vermekle yükümlüdür.

(2) Fona ilişkin mali veriler en geç altışar aylık dönemler itibarıyla kamuoyu ile paylaşılır.

Muafiyet ve istisnalar

MADDE 6- (1) Fon, kurumlar vergisinden muaftır. Fonun bu Kanunda sayılan görevleriyle ilgili faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri dolayısıyla iktisadi işletme oluşmuş sayılmaz. Bu muafiyet. Fonun kazanç ve iratları üzerinden 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yapılacak vergi kesintilerini de kapsar.

(2) Fon damga vergisi ve harçlardan muaftır. Fona yapılan bağış ve yardımlar veraset ve intikal vergisinden. Fonun kaynaklarından yararlanıcılara aktarılan tutarlar dolayısıyla bankalar ve finansman şirketleri tarafından tahsil edilen faiz tutarları ile kar paylan banka ve sigorta muameleleri vergisinden ve kaynak kullanımını destekleme fonuna yapılacak kesintilerden müstesnadır.

(3) Fona yapılan nakdî bağış ve yardımların tamamı, 193 sayılı Kanun ile 5520 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde, gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilebilir.

Yönetmelik

MADDE 7- (1) Fonun çalışma usul ve esasları ile 3 üncü ve 4 üncü maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Yürürlük

MADDE 8- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 9- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.