Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları Tedavi ve İzlem Klinik Protokolü

Protokol içeriğinde; Alkol Kullanım Bozukluğu, Opioid Kullanım Bozukluğunda Tedavi ve İzlem, Benzodiazepin Yoksunluk Sendromu ve Benzodiazepin Yoksunluğuna Bağlı Deliryumun Tedavisi, Esrar ve Sentetik Kannabinoid Kullanım Bozukluğu Tedavi ve İzlemi, Uyarısı Madde Kullanım Bozukluğu Tedavi ve İzlemi, İnhalan Kullanı Bozukluğu Tedavi ve İzlemi, Halüsinojen Kullanım Bozukluğu Tedavi ve İzlemi, Nikotin Kullanım Bozukluğu Tedavi ve İzlemi, Maddeye Bağlı Ya Da Bağımsız Psikiyatrik Bozukluk Eş Tanısı Varlığında Tedavi ve İzlem, Alkol ve Madde Kullanım Bozukluğu Tedavisinde Psikososyal Müdahale konularına açıklık getirilmiştir.

1. ALKOL KULLANIM BOZUKLUĞU

1.1. Alkol Yoksunluk Sendromu ve Yoksunluğuna Bağlı Deli̇ryum (Deli̇ryum Tremens) – Arındırma Tedavisi

1.1.1. Giriş

Alkol yoksunluğu; alınan alkol miktarının azalması veya kesilmesinden sonra ortaya çıkan, taşikardi, aşırı terleme, tremor, bulantı, kusma, baş ağrısı ve anksiyetenin görüldüğü durumdur. Bu nedenle birey kandaki alkol seviyeleri yüksekken bile önemli yoksunluk belirtileri yaşayabilir. Alkol yoksunluk belirtileri, genellikle olağan miktardaki alkolün son alımından 6-8 saat sonra başlayıp 2.-3. günlerde belirginleşir ve 4.-5. günde aşamalı olarak azalır. Anksiyete, uykusuzluk, otonomik hiperaktivite bazen birkaç hafta devam edebilir. Alkol yoksunluğundaki bireylerin daha azınlıkta bir alt grubu ise halüsinasyonlar, nöbetler, deliryum ve/veya daha şiddetli otonomik hiperaktivite içeren daha karmaşık bir sendrom yaşar. Kişinin, geçmişte yoksunluk sırasında geçirdiği nöbet veya deliryum tremens (DT) öyküsü varsa bunlar bir sonraki yoksunluk döneminde büyük bir ihtimalle yine gelişecektir. ‘Kindling’ olarak bilinen bu fenomen nedeniyle, daha önce yoksunluk epizotları geçirmiş olanlarda daha şiddetli yoksunluk ortaya çıkacaktır.

Alkolik Halüsinozis; alkol yoksunluğunu takip eden 8-12 saat içinde görülmekte ve genellikle 24-48 saatte düzelmektedir. Varsanılar çoğunlukla görsel olup bazen de işitsel veya taktil olabilir. DT’den farklı olarak bilinç bulanıklığı yoktur. Yönelim bozulmamış ve vital bulgular normaldir. Alınma sanrıları ve paranoid fikirler de eşlik edebilir. Halüsinasyonlar çoğu durumda yaklaşık bir hafta içerisinde geriler, ancak bazı hastalarda bu durum 1 aya kadar sürebilir.

Alkol yoksunluk nöbetleri; alkol bağımlılarının %5-15’inde görülmektedir. Jeneralize tonik klonik nöbetler olup alkol kullanımının azaltılması veya kesilmesinden sonraki 12-48 saatlerde ortaya çıkar. Çoğunlukla kronik alkol kullanımı olan kişilerde görülürler. İlk nöbetten sonraki 6 saat içerisinde nöbetler tekrarlayabilir. Alkol yoksunluğunda karşılaşılan her nöbet, yoksunluk nöbeti olmayabilir. Kafa travması, santral sinir sistemi enfeksiyonları, epilepsi, hipoglisemi ve elektrolit dengesizlikleri de nöbete neden olabilir. Bu nöbetler iyi huylu görünmesine rağmen tedavisiz bırakıldığında hastaların yaklaşık üçte birinde DT gelişir.

Deliryum Tremens (Alkol Yoksunluğu Deliryumu); konfüzyon, yönelim bozukluğu, taşikardi, hipertansiyon, ateş, ajitasyon, terleme gibi otonomik hiperaktivite bulguları ve işitsel ve görsel varsanılarla seyreden alkol yoksunluğunun en dramatik halidir. Psikomotor aktivite, hipereksitabiliteden letarjiye kadar değişen dalgalı seyir gösterebilir. Hasta dağınık, telaşlı, şaşkın ve ajite görünümdedir. Ataksi ve denge bozuklukları, hastanın düşmesi ve yaralanmasına yol açabilir. Zaman, yer ve kişi yönelimi bozulmuştur.

Varsanılar, yılan ve böcek görme şeklinde olabilir ve hastalar bunları derilerinden uzaklaştırmak için korku ve dehşet içinde çırpınabilirler. Bellek kusurları belirgindir. Son alkol alımından ya da alınan miktarın azaltılmasından sonraki 3.-5. günlerde en sık olmak üzere 10 gün içinde de ortaya çıkar. Eşlik eden başka patolojilerin olmadığı durumlarda 7 güne kadar sürebilir. DT, yoksunluk döneminde yatırılan hastaların %5’inde ortaya çıkar. Ancak uzun süreli alkol kullanım öyküsü, daha önce DT dönemlerinin olması, nöbet öyküsü, eşlik eden fiziksel hastalığın varlığı, elektrolit düzensizliği ve yaşın 30’un üzerinde olması gibi durumlar DT riskini artırır. Bu bölümün amacı alkol yoksunluk sendromuna (AYS) uygun biçimde yaklaşım, izlem ve tedaviyi sağlayacak akılcı ve pratik önerilerde bulunmaktır.

PROTOKOL İÇİN : https://shgm.saglik.gov.tr/Eklenti/42286/0/alkolmaddekullbozuklklaritedaviizlemkp05012022pdf.pdf?_tag1=0BCAA049767C1154EB02DAF253584C2892076C2A