Sorularla Tarımsal Üretim Planlaması ve Yeni Destekleme Modeli Rehberi

Rehberde Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'nın ''Tarım; tarihin en eski yâdı, bugünün en yeni adı, geleceğin ağzının tadıdır. Bazen ovalara bereket katan başak bazen yükseklerde yayılan meradır. Tohumuyla toprağın altındaki derin köktür, sürgünüyle uçsuz bucaksız göktür. Maddimanevi hayatın gıdası oluşuyla tarım hem candır hem mekândır. Ticaret, sanayi, ekonomi, biyoloji, ekoloji, kültür, sağlık, meslektir.

Bu yüzden tarıma yapılan yatırım; toplumun her ferdine, vatan toprağının her karışına ve her sektörüne yapılan yatırım anlamına gelir. Dolayısıyla tarımla ilgili atılan adımlar her alanda iz bırakacağı için uzun vadeli, titiz, hassas bir plan ve programa ihtiyaç vardır. Günübirlik hazırlanan bütün proje ve çalışmalar ise geçmişin birikimini yok etmekle kalmaz, gelecekte büyük sorunların yaşanmasına da neden olabilir.

Bugüne kadar her konuşmada "Aslında tarımsal potansiyelimiz çok ama tarımda planlamayı bir türlü hayata geçiremedik." serzenişleri vardı. Biz bu konuda büyük aşama kaydettik. 2023'te planlı tarımla ilgili bütün yasal düzenlemeleri bitirdik. Tarımsal Üretim Planlaması, suyu merkeze alarak hangi alanda hangi ürünü ne kadar ve nasıl üretmemiz gerektiğini ortaya koyan bir program, bir disiplin manzumesidir.

Tarım politikalarımızı hem bugüne hükmedecek hem de geleceğe aktaracak bir vizyonla oluşturduk. Sayın Cumhurbaşkanımızın söylediği gibi "Güçlü Türkiye'nin yolu güçlü tarımdan geçer." Türkiye Yüzyılı'nı hayata geçirmek için tarımı; verimliliğin, kalitenin, sağlığın, sürdürülebilirliğin, rekabet edebilirliğin zirvesine çıkarmak amacıyla var gücümüzle çaba sarfetmeye devam edeceğiz.'' şeklindeki ifadelerine yer verildi.

1. SORU

Suyu merkeze alan Tarımsal Üretim Planlamasının amacı nedir?

Yeni Tarımsal Üretim Planlamasıyla:

• Üretimde verimlilik ve kalitenin artırılması,
• Kaynakların etkin kullanılması,
• Stratejik ürünlerin en uygun yerde yetiştirilmesi,
• Hasat döneminde çiftçinin pazarlama sorunu yaşamasının önüne geçilmesi,
• Çiftçinin refah düzeyinin artırılması,
• İklim değişikliği dikkate alınarak doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanması,
• Sürdürülebilir ham madde temini amaçlanıyor.

Tarımsal Üretim Planlamasıyla ürünlerin arz ve talep miktarı dikkate alınarak tarım havzası veya işletme bazında hangi ürün veya ürün gruplarının üretileceği belirleniyor. Stratejik ürünlerde arz güvenliğinin korunması önceliğiyle hareket ediliyor. Ülke ihtiyacına göre asgari ve azami üretim miktarları tespit edilerek arz fazlası veya eksikliğinin oluşmasının önüne geçiliyor. 

2. SORU

Tarımsal Üretim Planlaması kapsamında desteklemelerle ilgili neler değişti?

Destekler sade, yönlendirici, etkin ve öngörülebilir hâle getirildi. Destekler üç yıllık hazırlandı ve üretim yılı başlamadan önce açıklandı. Amacını tamamlamış bazı destekler kaldırılarak sadeleşmeye gidildi. Önceki modelde alt başlıklarıyla birlikte 165 kaleme ulaşan bitkisel, hayvansal ve su ürünleri destekleme kalemleri 12 temel başlık altında toplandı. Destek katsayı değerleri ve destek tutarlarının her yıl güncellenmesine karar verildi. Verimli ve kaliteli üretimi teşvik etmek amacıyla ilave desteklemeler tasarlandı. Hayvancılık desteklerinde kadınlara, gençlere, aile işletmelerine ve birinci derece tarımsal örgüt üyeliklerine pozitif ayrımcılık yapılarak ilave destekler verilmesine karar verildi.

Bitkisel üretimde yeni modelin getirdikleri

• Bitkisel üretim destekleri ilk defa üretim döneminden önce ve üç yıllık olarak açıklandı.

• 21 başlıkta verilen bitkisel üretim destekleri üç başlığa (Temel Destek, Planlı Üretim Desteği, Üretimi Geliştirme Destekleri) indirildi.

• Temel girdi maliyetlerine göre ürünler kategorilere ayrılarak her bir kategori için destek katsayısı belirlendi. 2025 üretim yılı destek katsayısı dekara 244 TL olarak açıklandı. Birim destek katsayı değeri, her yıl mazot ve gübre fiyatlarındaki artış oranları dikkate alınarak güncellenecek.

• Üretim planlaması kapsamındaki stratejik ürünlere (buğday, arpa, dane mısır, mercimek, nohut, kuru fasulye, aspir, kanola, kütlü pamuk, soya, yağlık ayçiçeği, patates, kuru soğan ve yem bitkileri ürün gurubuna) ilave destek verilecek.

• Su kısıtı olan havzalarda münavebeye uygun üretime ilave destek sağlanacak.

• Kamu tarafından ıslah edilen yerli ve millî sertifikalı tohumla üretim yapanlar ilave destek alacak.

• Süt havzası olarak belirlenen 10 ilde (Amasya, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Muş, Tokat ve Tunceli) yem bitkileri üretimine %50 ilave Planlı Üretim Desteği verilecek. 

Hayvansal üretimde yeni modelin getirdikleri

• Hayvancılık üretim destekleri üç yıllık olarak açıklandı.

• 12 ana başlık ve 22 kalemden oluşan hayvansal üretim destekleri iki temel başlık altında (Temel Hayvancılık Destekleri ve Ürün Geliştirme Destekleri) yedi kaleme indirildi.

• Her bir destek için temel destek tutarı belirlendi. Temel destek tutarları ve katsayılar her yıl güncellenecek.

• Aile işletmelerine temel destek kadar ilave destek verilecek.

• Kadın ve genç yetiştiriciye ilave destek sağlanacak.

• Planlı üretim bölgelerinde uygun üretim yapanlar ilave destek alacak.

• Birinci derece tarımsal örgüt üyesi yetiştiricilere ve gezginci arıcılık yapanlara ilave destek verilecek.

• Aile işletmesinde doğup besi süresini aynı işletmede tamamlayan erkek sığırlar ile hastalıktan ari işletmelerde doğan dişi buzağılar için Temel Hayvancılık Desteği kadar ilave dört katı destek sağlanacak.

• Küçükbaş destekleri ilk defa kuzu ve oğlaklar için ödenecek. 

Balıkçılıkta yeni modelin getirdikleri

• Su ürünlerine verilen destekler, 16 başlıktan iki temel başlığa (Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Avcılığı) indirildi.
• Su ürünleri işletmelerine her bir teknik kriter için temel destek tutarında ilave destek verilecek.
• Küçük ölçekli balıkçılara avcılık desteği %43-100 arasında artırılacak.
• Balıkçı gemisi sahibi veya ortağı kadınlara küçük ölçekli balıkçılık desteği %35 daha fazla ödenecek.

Rehbere https://www.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Paylasim/Sorularla_Tarimsal_Uretim_Planlamasi_19122024.pdf linkinden ulaşabilirsiniz